19 / 473
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Hâkim ve Savcılara İlişkin Disiplin ...
18
GİRİŞ
Demokratik bir toplum düzeninde, kuvvetler ayrımı ilkesinin bir
gereği olarak yargı organı, yasama ve yürütme erklerini hukuk ku-
ralları ile sınırlama
1
ve devlet-birey ilişkilerinde temel hakları etkili
bir şekilde koruma fonksiyonlarını üstlenmiştir.
2
Yargı organının
üstlenmiş olduğu bu görevler, bağımsız mahkemelerce yerine getiril-
mektedir. Yasama ve yürütme organları üzerindeki hukuki denetim
fonksiyonunun etkili bir şekilde yerine getirilebilmesi için yargı, ku-
rumsal olarak bu iki erkten bağımsız olmalıdır.
3
Buna ek olarak, her
türlü uyuşmazlık hakkında hiçbir şeyden endişe duymadan, vicdani
kanaatine göre karar vermesi beklenen hâkimlerin de, bireysel ola-
rak bağımsızlığı güvence altına alınmalıdır. İnsan haklarına ilişkin
bütün evrensel belgelerde, yargı organının bağımsızlığının garanti
altına alınması, sözleşmeci devletlerin uyması gereken pozitif yüküm-
lülüklerdendir.
4
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) göre,
hâkimlerle ilgili güvenceler, hem yasal metinlerde bulunmalı, hem de
fiili olarak uygulanmalıdır.
5
Öte yandan, BirleşmişMilletler Yargı Bağımsızlığı Temel İlkeleri’ne
göre yargı organı, önündeki uyuşmazlık hakkında, taraflardan her-
hangi birisinin doğrudan veya dolaylı kısıtlama, etki, teşvik, baskı,
tehdit ve müdahalesine maruz kalmaksızın, maddi olaylara ve hu-
kuka dayanarak tarafsız bir biçimde karar vermelidir.
6
Bu ilkeye göre
yargılama süreçleri, yasama ve yürütme organı başta olmak üzere her
türlü kurum, kişi ya da müesseseden gelecek dış etkiden bağımsız
yürütülmelidir.
7
Yargı organının kurumsal ve hâkimin kişisel olarak
1
Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, Gözden Geçirilmiş I5. Baskı, Yetkin
Yayıncılık, Ankara.2014, s. 95
2
Thomas B. Ginsburg, GrowingConstitutions: JudicialReview in New Democraci-
es, University of California, 1999, 34
3
Mustafa Kutlu, ‘Kuvvetler Ayrılığı, Temelleri, Gelişimi, Hukuk Devletinin Kö-
kenleri, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2001, s. 157,158.
4
AİHM, Hokkanen - Finlandiya, 24 Ağustos 1994, Lopez-Ostra - İspanya, 9 Ekim
1994.
,http://hudoc.echr.coe.int, erişim tarihi: 02.05.2015
5
AİHM, Kudeshkina- Rusya, Başvuru no: 29492/05, 26 Şubat 2009, http://hudoc.
echr.coe.int, erişim tarihi: 04.05.2015
6
1985 Tarihli BM Yargı Bağımsızlığı Temel Prensipleri, Madde 2, Birleşmiş Millet-
ler Yargı Bağımsızlığı Temel İlkelerinin 16. Maddesi.
,http://www.barobirlik.org.
tr, erişim tarihi: 05.06.2015
7
Nurullah Kunter, Feridun Yenisey, Ayse, Nuhoğlu, Muhakeme Hukuku dalı ola-