21 / 473
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Hâkim ve Savcılara İlişkin Disiplin ...
20
AİHM içtihatlarında hâkimler hakkında yürütülen disiplin soruş-
turmalarının Sözleşme’nin 6. maddesi’nde düzenlenen adil yargılan-
ma hakkı ilkesine uygun olması gerektiği ifade edilmektedir.
12
Adil
yargılanma hakkı, yargılamaya ilişkin usul ilkelerini belirleyerek,
nesnel yürütülecek bir yargılama sonucunda, adil bir karara varmayı
güvence altına alan bir ilkedir. Bu özelliği nedeniyle, hukukun üstün-
lüğü ilkesinin ayrılmaz bir parçasıdır. Bu ilke açısından, yargılama so-
nucunda ulaşılan sonuçtan ziyade, yargılama sürecinde taraflara sağ-
lanması gereken hukuki hak ve güvenceler önem taşımaktadır.
13
Bu
nedenle AİHM açısından, yapılacak disiplin soruşturmalarında yargı
mensubu hakkında ne tür bir karar verildiğinden çok, adil yargılan-
ma hakkının gerektirdiği savunma hakkı, masumiyet karinesi, silah-
ların eşitliği, hukuki dinlenilme hakkı, iç hukukta etkili başvuru yolu
sağlanması gibi usuli ilke ve kurallara riayet edilip edilmediği önem
taşımaktadır. Adil yargılanma hakkı gereğince bir ithamla karşılaşan
herkes, tarafsız ve bağımsız bir mercii tarafından davasının görülme-
sini isteme hakkına sahip olduğundan, kararı verecek merciin bağım-
sızlık açısından yeterli güvenceye sahip olması da AİHM tarafından
denetime tabi tutulmaktadır.
Bu çalışmada, evrensel normlar ışığında iç hukukta hâkim ve sav-
cılar hakkındaki disiplin soruşturmalarına ilişkin usul ve esaslar ele
alınmıştır. Birinci bölümde, AİHM içtihatlarına göre yargı mensupları
hakkında yapılan disiplin soruşturmalarında uyulması gereken usul
kuralları ile verilecek cezaların kapsam ve niteliği üzerinde durulmuş,
ikinci bölümde ise Türk Hukuk Sisteminde hâkim ve savcılara ilişkin
disiplin hükümleri ile yapılan eleştiriler değerlendirilmiştir.
1. BÖLÜM
AİHM İÇTİHATLARINA GÖRE, HÂKİM VE SAVCILARLA
İLGİLİ DİSİPLİN SORUŞTURMALARINDA UYULMASI
GEREKEN KURALLAR
AİHM pratiğinde adil yargılanma hakkı, ilk derece ve istinaf
mahkemeleri ile temyiz makamlarının yanında, idari ve disiplin ku-
12
AİHM, Özpınar- Türkiye, Başvuru no: 20999/04, 19 Ekim 2010.
13
Sibel İnceoğlu, Adil Yargılanma Hakkı, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve
Anayasa, Beta, İstanbul, 2013, s. 209