15 / 393
Fransa’da Din ve Vicdan Hürriyeti Bağlamında Dini Sembollerin Kullanımı
14
II. DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KAPSAMI
Din ve vicdan hürriyetinin bireye bakan iki yönü vardır. Bunlar-
dan ilki, kişinin vicdani bir kanat ve düşünceye sahip olması, diğeri de
bu kanat ve düşüncesini dışarıya aksettirmesidir. Din ve vicdan hür-
riyeti kişilerin hem fizik ötesi inanç ve düşüncelerini hem de kişisel ve
toplumsal alana ilişkin görev ve düşüncelerini gerçekleştirme iradele-
rini korur. Korunan bu iradelerden ilki vicdani özgürlükle, diğeri de
inancın dışa vurumuyla ilgilidir.
9
AİHS’in 9. maddesi din ve vicdan özgürlüğünü düzenlemiştir.
Maddenin 1. fıkrasında, “
herkes düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne sahip-
tir. Bu hak din veya inanç değiştirme özgürlüğü ile tek başına veya topluca,
alenî veya özel olarak ibadet, öğretim, uygulama ve ayin yapmak suretiyle di-
nini veya inancını izhar veya ifade etme özgürlüğünü de içerir
” denilmiştir.
İnanç özgürlüğünün öznesi sadece gerçek kişiler olabilirken, din öz-
gürlüğünden tüzel kişiler veya tüzel kişiliği bulunmayan örgütler de
yararlanabilir.
10
AİHS’in 9. maddesi metninden de anlaşılacağı üzere din ve vicdan
hürriyetinin dört unsuru vardır. Bunlar: Bir dine inanma ve inanma-
ma, dinin gereklerini yerine getirme, dini inancı başkalarına telkin ve
tebliğ etme ve dini eğitim-öğretim özgürlüğüdür.
11
A. BİR DİNE İNANMA VE İNANMAMA ÖZGÜRLÜĞÜ
Bu özgürlük, kişilerin bir dine inanmasını veya inanmamasını
güvence altına alır. Dolayısıyla din ve vicdan özgürlüğü; bir dine ina-
nanlar kadar inanmayanları, dinden çıkanları ya da din değiştirenleri
koruma altına alırken, bir dine inanlar arasında da mezhebine ve bağlı
bulunduğu cemaate göre yapılacak ayrımcılığı yasaklar.
12
B. DİNİN GEREKLERİNİ YERİNE GETİRME ÖZGÜRLÜĞÜ
Dinin gereklerini yerine getirme özgürlüğü, inanç sahibi kişilerin
9
Erdoğan, Vicdan, s. 24-25.
10
Akif Emre Öktem, Uluslararası Hukukta İnanç Özgürlüğü, Liberte Yay., Ankara
2002, s. 304.
11
Küçük, Çerçeve, s. 62.
12
Berke Özenç, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve İnanç Özgürlüğü, Kitap Yayın-
ları, İstanbul 2006, s. 8-29.