Sayi126

TBB Dergisi 2016 (126)

Ufuk YEŞİL

Mahkeme ve Komisyon, din ve inanç özgürlüğüne getirilen sınır-

lamanın yasa ile düzenlenmiş olup olmadığını değerlendirdikten son-

ra söz konusu sınırlamanın sayılan meşru amaçlardan birisine ulaş-

mak için demokratik bir toplumda gerekliliğini inceler.

Bu sebeple,

din ve inanç özgürlüğüne getirilen sınırlamanın Sözleşme’ye aykırılı-

ğına karar verilmesinde sınırlama ile ulaşılmak istenen amacın doğru

tespit edilmesi gerekir. Getirilen sınırlamanın haklılığına karar veril-

mesinde önemli bir yer tutan meşru amaçlar çok geniş ve kapsamı tam

belli olmayan kavramlarla ifade edilmiş olup, bu kavramların anlamı

Mahkeme ve Komisyon kararlarında netleşmektedir.

Mahkeme ve Komisyon meşru amaçları yorumlarken, bu kavram-

lara olağan anlamlarından farklı bir anlam yüklememeli ve madde

metninde öngörülmeyen bir amacın gerçekleştirilmesine izin verme-

melidir.

AİHS’in 18. maddesi de bu konuda bir hüküm içermektedir.

18. maddeye göre;

“Bu Sözleşme’nin hükümleri gereğince sözü edilen hak ve

özgürlüklere getirilen sınırlamalar ancak öngörülen amaç için uygulanabilir”.

Sözleşmede yer alan meşru sınırlama nedenleri kapsamları çok

açık olmamakla birlikte, kamu yararına ve özel yarara yönelik sınır-

lama nedenleri olarak ikiye ayrılabilirler. Kamu güvenliği, kamu dü-

zeni, genel sağlık veya genel ahlak kamu yararına yönelik sınırlama

nedeni olarak değerlendirilirken,

“başkalarının hak ve özgürlükleri, yargı

gücünün otorite ve tarafsızlığının sağlanması, şöhretlerinin korunması, gizli

bilgilerinin açığa vurulmasının önlenmesi”

özel yarara yönelik sınırlandır-

ma nedeni olarak değerlendirilebilir.

D. SINIRLAMANIN DEMOKRATİK BİR TOPLUMDA

GEREKLİ OLMASI

Özgürlüklerin sınırlandırılmasının çerçevesini belirleyen en

önemli kriterlerden birisi de

“demokratik toplumda gereklilik”

ilkesidir.

s. 138-139.

Gölcüklü ve Gözübüyük, s. 298; Doğru ve Nalbant, s. 139.

Kaboğlu, Özgürlükler. s. 56.

Gemalmaz, Teori ,s. 758.

Durmuş Tezcan ve Mustafa, Ruhan Erdem ve Oğuz Sancakdar, Avrupa İnsan

Hakları Sözleşmesi Işığında Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, Seçkin Yayınevi,

2. Baskı, Ankara 2004, s. 91; Gözübüyük ve Gölcüklü, s. 373-374.

İbrahim, Ö. Kaboğlu, Kolektif Özgürlükler, DÜHF Yayınları, No.8, Diyarbakır

1989. s. 271, (“Kollektif”).