133

126 / 685

125 TBB Dergisi 2017 (133) Civan BAŞAR
lerinin, halka biçimindeki binanın ortasında bulunan ve mahkûmlar
tarafından görülemeyen gardiyanlar tarafından gözetleme kulesinden
sürekli izlenebildiği cezaevi modeli olan “Panopticon” modelindeki
gözetleme ortamının 28 kısmen de olsa günlük hayatımızda uygulan-
dığı veya George Orwel’in “Bin Dokuz Yüz Seksen Dört” romanın-
daki hayali Okyanusya ülkesinde bütün vatandaşların sürekli ve eş
zamanlı olarak tele ekranlar vasıtasıyla Big Brother (Büyük Birader)
tarafından izlenip ihlâl oluşturan davranış veya konuşmalarının gö-
rülmesi veya duyulması halinde izlemeyi sağlayan cihaz vasıtasıy-
la doğrudan canlı olarak ikaz edilmesi ya da ihlâlin derecesine göre
çok kısa bir zamanda görevlilerin oraya ulaşarak şahsı yakalayıp gö-
türmeleri şeklindeki ütopyasının29 kısmen gerçekleştiği düşüncesini
oluşturabilmektedir.
Son zamanlarda basına yansıyan ve çeşitli illerde Valilikler veya
Büyükşehir Belediye Başkanlıklarınca alınan kararlar gereği metro,
otobüs, dolmuş ve taksi dolmuş gibi toplu taşıma araçlarına kamera
ve ses kayıt cihazları yerleştirilerek bu araçlarla şehir içinde yolculuk
yapan tüm vatandaşların ve şoförün görüntülerinin kayıt altına alına-
cağı ve bu görüntülerin on-line olarak oluşturulan merkez birimlere
aktarılarak bir bakıma canlı izleme yapılacağına ilişkin haberlere30 ba-
28 Michel Foucault, “Hapishanenin Doğuşu”, Çev.:Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Kita-
bevi, Ankara-2015, 6. Baskı, s.295-298.
29 George Orwell, “Bin Dokuz Yüz Seksen Dört”, Çev.:Celâl Üster, Can Sanat Yay.,
İstanbul-2015, 51. Baskı, s.25-27.
30 İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığınca metro ve otobüslerin içini an be an
kaydeden kamera takip sistemlerinin ardından tüm minibüs ve taksi dolmuşlara
da kamera takip sistemi kurulmasına karar verildiğine ilişkin haber, “www.milli-
”, 03.04.2017; Hürri-
yet Gazetesi, 03.04.2017 tarihli nüshası, sayfa 3, sütun 1.
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı EGO Genel Müdürlüğünün 06.01.2017
tarihinde yaptığı açıklamada, bünyelerinde bulunan tüm otobüs filosunun tama-
mını araç içi kamera sistemiyle donatıldığı ve otobüslerin içerisini her yönüyle
rahatlıkla görebilecek açıda bulunan kamerayla kaydedilen görüntülerin on-line
olarak Filo Güzergah Takip Ve Yönetim Merkezine iletildiğinin belirtildiğine iliş-
kin haber.
takip-altinda, 06.04.2017”.
Hatay Valiliğince, Hatay Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na bir yazı gönderilerek
tüm dolmuş, minibüs ve otobüslere kamera ve ses kayıt cihazı bulundurulması
uygulamasına başlanması için 30.04.2017 tarihine kadar süre verildiğine ilişkin
haber. , 06.04.2017.