TBB Dergisi 99. Sayı

Mülteci-Göçmen Belirsizliğinde İklim Mültecileri

230

GİRİŞ

İnsanlık tarihinin başlangıcından itibaren var olan göç olgusu, gü-

nümüzde de devam etmekte ve üzerinde durulması gereken önemli

konulardan biri haline gelmektedir. Kişilerin gelecek yaşantılarının

bir bölümünü ya da tamamını geçirmek üzere bir yerleşim birimin-

den diğerine yerleşmek üzere yapmış oldukları yer değiştirme olayı

olarak ifade edilen göç kavramı, dinamik özelliğiyle devamlılık arz et-

mektedir

. Göç, insanın doğal yaşama alanından zorlayıcı sebeplerle

(istemsiz/istemli) olarak kopması sonucu ortaya çıkan bir olgudur

Çalışmanın konusunu, söz konusu zorlayıcı sebeplerden biri olan ik-

lim değişimi ve çevresel nedenlere dayalı göç oluşturmaktadır. Bu göç

şeklini yaşayan kişilerin tanımlanması, bu kişilerin uluslararası koru-

madan yararlanıp yararlanamayacakları, bu kişilerin mülteci-göçmen

ikilemi tartışmaları irdelenecektir.

Uluslararası boyutta gerçekleşen kitlesel göç, çeşitli nedenlere

bağlanmaktadır. Ekonomik ve politik sebeplerin uzun yıllardır tartışıl-

masının ardından, küresel iklim değişimi sorunu sebebiyle insanların

göç etmesi de yeni bir tartışma alanı doğurmuştur. Çevresel bozulma

ve doğal afetler yüzünden göç eden insanların sayısı her geçen gün

artmaktadır. Çevresel nedenlerden kaynaklanan bu tarz göç, diğer göç

tipolojilerinden farklı olarak kavramsal ve hukuki anlamda yeni geliş-

mekte olan bir alandır.

1. İKLİM MÜLTECİLERİ KİMDİR?

Çölleşme, seller, kuraklaşma, tsunami gibi felaketlerin, çevre so-

runlarının neden olduğu insan göçü hareketine iklim göçü denilmek-

tedir. Erozyon, çölleşme, ormansızlaşma, hava ve su kirliliği, su bas-

kını gibi çevresel değişikliklerin, seller volkanlar, toprak kaymaları ve

depremler gibi doğal felaketlerin ve sanayi kazaları, radyoaktivite gibi

insan kaynaklı felaketlerin yerinden ettiği insanlar “çevresel mülteci-

Öztaş, Cemal/Zengin, Eyüp,

Göç ve Azerbaycan: Bir İnsanlık Dramı Olarak

Azerbaycan’da Mülteciler Sorunu

, Uluslararası Göç Sempozyumu (8-11 Aralık

2005), İstanbul Zeytinburnu Belediyesi 2005, s. 65.

Gürel, Sümer,

Türkiye’de Göç ve Bütünleşme Sorunsalı

. Bağlam Yayınları, İstanbul

2001, s. 132-133.