20 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Doğan ŞENYÜZ
19
deniyle fazla ödenmek durumunda kalınan (5.400 – 3.515) = 1.885 TL
vergi iadesi
7
alınır. Böylece (B )’nin işyeri kirasından dolayı net vergisi
(5.400 – 1.885) = 3.515 TL olur. (B)’nin vergi iadesi almasının tek sebe-
bi gelirini beyan etmiş olması, gelirini beyan etmesinin tek sebebi ise
kanuni beyan sınırını aşmış olmasıdır. Yani (A) dan tek farkı kanuni
beyan sınırını aşan şekilde fazla gelir elde etmesidir.
Mükellef (A) ve (B)’nin nihai vergilerini gayrisafi iratla karşılaş-
tırdığımızda (A)’nın vergi yükünün (4.000/20.000) = %20; (B)’nin vergi
yükünün (3.515/27.000) = %13.01 olduğu görülür. Gayrisafi tutar olarak
20.000 TL gelir elde eden (A)’nın 4.000 TL, 27.000 TL gelir elde eden
(B)’nin ise 3.515 TL vergi yüküne maruz kalması kabul edilemez.
8
Bu tablodan anlaşıldığı üzere, gelir dışındaki tüm unsurlar bakımından
konumları aynı olan (A) ve (B) arasında mali güce aykırı bir vergileme yapıl-
dığı açıktır. Gelir düzeyi dışında başkaca ne olmuştur veya
hangi haklı ne-
den
vardır ki daha az gelir elde eden daha fazla gelir elde edene göre daha fazla
ödemek zorunda bırakılsın.
Bu tablonun haklı veya makul neden yokken
kabulü hukuk devletinde kabul edilemez.
IV. İŞYERİ KİRALARININ BEYANI ve BAKANLAR
KURULUNCA KARARLAŞTIRILAN TEVKİFAT ORANININ
ELEŞTİRİSİ
A. İŞYERİ KİRA GELİRLERİNİN YILLIK BEYANNAME İLE
BEYANI
Çağdaş vergilendirmede mükelleflerin farklı kazanç ve iratlardan
oluşan gelirlerini bir araya toplayarak tek bir beyanname ile beyan et-
ve iratlardan bu kanuna göre kesilmiş bulunan vergiler, beyanname üzerinden he-
saplanan gelir vergisinden mahsup edilir” hükmüne haizdir. Bu nedenle, mükel-
lefin işyeri kirası ile birlikte beyan etmek durumunda olduğu başka gelirleri varsa
işyeri kirası nedeniyle kesilen (tevkif edilen) verginin başka gelirlerin dâhil olduğu
matrah üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edileceğine şüphe yoktur.
7
Gelir Vergisi Kanunu’nun 121. maddesindeki “Kesilen vergi tutarı hesaplanan
gelir vergisinden fazla olduğu takdirde aradaki fark vergi dairesince mükellefe
bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinde itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine
kendisine red ve iade olunur” ifadesinden açıkça anlaşıldığı üzere mahsuba rağ-
men ödenen vergilerin fazla çıkması halinde mükellefin iade alabilmesi yıllık gelir
vergisi beyannamesi vermesine bağlanmıştır.
8
(B)’nin götürü gider miktarından fazla gider yaptığında gerçek gider yöntemini
seçebilmesi nedeniyle hesaplanan verginin daha da düşeceği ve dolayısıyla iade
miktarının artacağı düşünüldüğünde vergi yükü daha da azalacaktır.