TBB Dergisi 112. Sayı

İşyeri Kira Gelirlerinin Beyan Durumu ve Vergi Yükünün Ölçülülük ve Eşitlik İlkeleri ...

Mali güç ölçüsü, aynı konumda olmalarına karşın az gelir elde

edenlerin az, fazla gelir elde edenlerin fazla vergi ödemesini öngörür.

Daha az gelir elde edenlerin daha fazla vergi yüküne maruz bırakıl-

ması adalet ve eşitlikle açıklanamaz.

4. Ölçülülük

İnsanların bir arada yaşamaları onların bazı temel haklarına ve

özgürlük alanlarına müdahale ve bu çerçevede sınırlandırmaları zo-

runlu kılar ki, bu zorunluluk müdahaleyi meşru hale getirir. Hukuki

düzenlemeler ister istemez bireylerin özgürlük alanlarına müdahaleyi

beraberinde getirir.

Ölçülülük müdahale ile müdahalenin amacı arasındaki dengenin

var olup olmaması ile ilgili bir kavramdır. Kamu yararı amacına ulaşa-

bilmek için ulaşılmak istenen amaç ile kullanılan araç ölçüsüz bir oran

içinde olmamalıdır. Ölçülülük esasen amaç-araç arasındaki makul bir

dengeyi ifade etmekle birlikte, devletin egemenlik alanının bir parçası

olan ve tekelinde bulunan vergilendirme yetkisinin hukuki meşruluk-

tan yararlanabilmesi için gerekli ölçütleri de gösterir. Ölçülülük, vergi

normunun hem soyut anlamda içeriğinin doldurulmasında hem de

somut olarak uygulanmasında geçerlidir. Kanun tarafından konulan

bir sınırın bu kanuna dayalı alt norm ile etkisizleştirilmesi düşünüle-

mez.

Eşitlik ilkesi karşılaştırmaya dayanırken ölçülülük amaç-araç ara-

sındaki denge üzerine oturur. Kanun koyucu vergilemedeki amaç-

araç arasındaki dengeyi yani ölçülülüğü kanuni vergi oranını esas

alan vergi yükü sınırı olarak belirlemiştir. Hal böyle iken düzenleyici

işlemlerle fiili vergi yükünün kanuni vergi yükünü aşar hale getiril-

mesi kanunun koyduğu amaçla kullanılan araç arasında makul sa-

yılacak dengenin (ölçülülüğün) bozulması anlamına gelir. Örneğin,

yüksek oranlarda vergileme kişileri bıktırıp çalışmaktan soğutuyorsa

öl

çülülük

sağlanamamış demektir. Gelir ile onun üzerinden alınacak

vergi arasında belirli bir orantının bulunması zorunluluğu onun öl-

çülülüğünü gösterir. Makale konusu somut olayda kanun işyeri kira

gelirinin ilk dilimi üzerinden %15 vergi almayı ölçülü görmüşken Ba-

kanlar Kurulu’nun düzenleyici işlemi ile bu oranın fiilen %20’ye çıkar-

tılması kanunca öngörülen ölçülülüğü zedeler.