19 / 413
İşyeri Kira Gelirlerinin Beyan Durumu ve Vergi Yükünün Ölçülülük ve Eşitlik İlkeleri ...
18
26.000 TL) aşmadığında, mükellef istese bile, beyan edilmeyecektir.
Başka gelirler nedeniyle beyanname verildiğinde yine mükellef istese
bile bu gelirlerin beyannameye dâhil edilmeyeceği emredici hüküm
olarak düzenlenmiştir. Mevcut düzenleme kapsamında kiracı tarafın-
dan gayri safi iradın %20’si oranında yapılan tevkifat tutarı mükellefin
(kiraya verenin) nihai vergisi olacaktır.
Şimdi sadece kira geliri düzeyleri arasında fark olan iki mükellefin
başkaca gelirleri dikkate alınmaksızın ve varsa bile bunlarla ilişkilen-
dirmeksizin nihai vergi ve vergi yüklerini görmeye çalışalım.
Örnek: İşyerlerini vergi sorumlularına kiraya veren Mükellef (A)
20.000 TL, mükellef (B) 27.000 TL işyeri kira geliri elde etmiş olsun:
Mükellef (A)’nın durumu: Mükellef (A), 20.000 TL işyeri kira geliri
nedeniyle istese dahi yıllık beyanname vermeyecektir. Çünkü bu kira
bedelinin tamamı üzerinden tevkifat yapılmıştır ve kira geliri 2013 yılı
için beyan sınırı olan 26.000 TL’yi aşmamaktadır. (A), başka gelirleri ne-
deniyle beyanname verdiğinde bile istese dahi işyeri kirasını beyanna-
meye dâhil edemeyecektir. (A)’nın ödediği vergi miktarı vergi sorum-
lusu durumundaki kiracının yaptığı vergi tevkifatı tutarı olan (20.000 x
0.20) =4.000 TL, nihai vergi yükü ise 4000/20000 = 0,20 olacaktır.
5
Mükellef (B)’nin durumu: Mükellef (B), 27.000 TL işyeri kira geli-
ri nedeniyle yılık beyanname verecektir. Çünkü mükellef (B)’nin bu
geliri 2013 yılı için beyan sınırı olan 26.000 TL’yi aşmaktadır. (B), ta-
rafından giderlerin belirlenmesinde gayrisafi iradın %25’inin götürü
gider olarak düşülmesine izin veren yöntemin tercih edildiği kabul
edildiğinde, gideri 6.750 TL, safi irat da (27.000- 6.750) = 20.250 TL olur.
Bu tutar safi irat olarak beyan edildiğinde GVK m.103’ e göre hesapla-
nan gelir vergisi 3.515 TL olduğu, tevkifatın ise (27.000 x 0.20) = 5.400
TL olduğu görülür. Hesaplanan vergiden tevkifat yoluyla kesilen ver-
gi mahsup
6
edildiğinde ödenecek vergi çıkmayacağı gibi tevkifat ne-
5
(A), kanuni engel olmayıp, kira gelirini beyan edebilmiş olsaydı gayrisafi iradından
%25 götürü gider (5.000 TL) düşüldükten sonra kalan 15.000 TL’lik safi irat üzerin-
den GVK m.103’e göre hesaplanan vergi 2.465 TL olup 4.000 TL tevkifat tutarı da bu
tutardan mahsup edildiğinde vergi iadesi alınacak tutar 1.535 TL olacaktı. Bir başka
ifadeyle, 2.465 TL vergi alınacak kişiden 1.535 TL daha fazla vergi alınarak toplam
4.000 TL’lik vergi yüküne maruz bırakılmaktadır. Beyan edilseydi ortaya çıkacak
vergi oranı gayrisafi irada göre fiili olarak (2.465/20.000)= %12,35 olurdu.
6
Gelir Vergisi Kanunu m. 121: “Yıllık beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç