125

TBB Dergisi 2016 (125)

Mehmet ALKAN

sal düzenlememelerin Sözleşme çerçevesinde Mahkeme tarafından

denetlenebileceğini belirtmiştir.

Anayasa’nın 12’nci maddesinde; herkesin kişiliğine bağlı, doku-

nulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahip ol-

duğu belirtildikten sonra bu hakların nasıl sınırlanacağı veya durdu-

rulacağı müteakip maddelerde düzenlenmiştir. Buna göre temel hak

ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasa’nın ilgili

maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınır-

lanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasa’nın sözüne ve ruhuna, demokratik

toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük il-

kesine aykırı olamaz. Savaş, seferberlik, sıkıyönetim veya olağanüstü

hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilme-

mek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin

kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için

Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir. Kişileri

bu koruyucu tedbirlerin akabinde bir denge aracı olarak, temel hak ve

hürriyetlerden hiçbirinin devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bü-

tünlüğünü bozmayı ve insan haklarına dayanan demokratik ve lâik

cumhuriyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan faaliyetler biçiminde kul-

lanılamayacağı, Anayasa hükümlerinden hiçbirinin, devlete veya ki-

şilere, Anayasayla tanınan temel hak ve hürriyetlerin yok edilmesini

veya Anayasada belirtilenden daha geniş şekilde sınırlandırılmasını

amaçlayan bir faaliyette bulunmayı mümkün kılacak şekilde yorum-

lanamayacağını da hüküm alına almıştır.

Anayasa’nın 15’inci maddesinin birinci fıkrasında, savaş, seferber-

lik, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde, temel hak ve hürriyetlerin

kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabileceği ve bunlar için

Anayasa’da öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabileceği be-

lirtilmişken maddenin ikinci fıkrasında olağanüstü durumlarda dahi

kişinin

yaşama hakkına, maddî ve manevî varlığının bütünlüğüne

dokunulamayacağı, kimsenin din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini

açıklamaya zorlanamayacağı, bunlardan dolayı suçlanamayacağı,

suç ve cezaların geçmişe yürütülemeyeceği ve suçluluğu mahkeme

kararı ile saptanıncaya kadar kimsenin suçlu sayılamayacağı

dü-

zenlenmiştir.

26.05.1993 tarihli Brannigan veMcBride BirleşikKrallık davası, BaşvuruNo.4553/89.