TBB Dergisi 101. Sayı

Karayoluyla Eşya Taşıma Sözleşmesinin Hukukî Niteliği ve ...

190

Karayoluyla eşya taşıma sözleşmesinin, iş görme amacı güden

sözleşmelerle bağlantısı incelenmiştir. Vekâlet sözleşmesindeki veki-

lin bizzat ifa yükümlülüğü, ayrıca müvekkilin ancak aksine anlaşma

varsa vekâlet ücreti ödeme yükümlülüğü, taşıma sözleşmesini vekâlet

sözleşmesinden uzaklaştırmaktadır. Hizmet sözleşmesindeki işçinin

işverene bağımlı olarak iş görme yükümlülüğü, taşıma sözleşmesiyle

hizmet sözleşmesi arasında benzerlik kurulmasına engel olmaktadır.

Buna karşılık, eser sözleşmesinde, yüklenicinin imalatı kendi yönetimi

altında yardımcılarına yaptırabilmesi ve sonuç taahhüdünün bulun-

ması, özellikle iş sahibinin imal borcu karşılığında ücret ödemekle yü-

kümlü olması hususları, taşıma ve eser sözleşmeleri arasında benzer-

lik kurulmasını sağlamaktadır. Bu nedenlerle, karayoluyla eşya taşıma

sözleşmesi, iş görme amacı güden sözleşmelerle bağlantısı bakımın-

dan, vekâlet ve hizmet sözleşmelerinden ziyade, eser sözleşmesiyle,

niteliği, kuruluşu ve sona ermesi açılarından benzerlik arz etmektedir.

Taşıma sözleşmesinden doğan hak ve borçlara ilişkin ihtilaflar çö-

zülürken, bu sözleşmeyi düzenleyen Türk Ticaret Kanunu hükümleri

kâfi gelmezse, taşıma sözleşmesinin bünyesine uygun düştüğü ölçü-

de, Türk Borçlar Kanunu’nun eser sözleşmesine ilişkin hükümlerin-

den yararlanılabileceği ileri sürülmektedir. Bu yolun, Türk Medenî

Kanunu

ve Türk Ticaret Kanunu’nun lafızları itibariyle de sağlandığı

düşünülmektedir (TTK. m. 1; TMK. m. 1/1, 1/2; TBK. m. 646). Meselâ,

taşıyıcının özen borcu bakımından aydınlatıcı bir sonuç doğmaktadır.

Şöyle ki,

“Ziya, hasar ve gecikme, taşıyıcının en yüksek özeni göstermesine

rağmen kaçınamayacağı ve sonuçlarını önleyemeyeceği sebeplerden meydana

gelmişse, taşıyıcı sorumluluktan kurtulur”

hükmünün,

“Yüklenicinin özen

borcundan doğan sorumluluğunun belirlenmesinde, benzer alandaki işleri

üstlenen basiretli bir yüklenicinin göstermesi gereken meslekî ve teknik ku-

rallara uygun davranışı esas alınır”

hükmüyle açıklığa kavuşturulması

mümkündür (TTK. m. 876/1; TBK. m. 471/2).

98 RG. 8.12.2001, S. 24607; 4721 sayılı Kanun.