TBB Dergisi 101. Sayı

Adliye Basın Sözcülüğü

308

E) AİHM KARARLARINDA BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ – YARGI

İLİŞKİLERİ

“Görsel,işitsel ya da yazılı basının her hangi bir suç ve ya mağdur/şüp-

heli hakkında her şeyi haber yapma özgürlüğü var mıdır?”

sorusu Avrupa

İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına da yansımıştır.

Her ne kadar Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10. maddesi ba-

sın özgürlüğünden açıkça sözünü etmiyorsa da, AİHM, bu maddede

ele alınan özgürlüklerin kullanılması bakımından basına özel statü ta-

nıyan bir dizi ilke ve kuralı ortaya çıkaran kapsamlı bir içtihat hukuku

geliştirmiştir .

AİHM, ilk kez, basın yoluyla düşünceyi açıklama ve haberleşme

özgürlüğünün ihlaline Sunday Times davasında karar vermiştir

. Bu

davada Mahkeme, 1979 Nisan ayında, bir ilaca ve bununla ilgili da-

valara ilişkin bir makalenin yayınlanmasını engelleyen bir ihtarın 10.

maddeyi ihlal ettiğine karar vermiştir. O tarihteki Contempt of Court’a

(mahkeme emrini yerine getirme yükümlülüğüne) ilişkin İngiliz hu-

kukuna göre alınan bu önlem,

“demokratik bir toplumda zorunlu”

sa-

yılmamıştır. Sunday Times davasında, mahkeme, ifade özgürlüğünü

basının kamuyu bilgilendirme özgürlüğü ile kamunun gerektiği gibi

bilgilenme hakkı olarak bir arada değerlendirmiş olup, ilgili hukuki

zorlukların farkında olmayan mağdur aileleri için, sorunun altında ya-

tan bütün etkileri ve olası çözümleri öğrenmenin önemi vurgulanarak,

bu bilgilerin yayılmasının yargının otoritesine karşı bir tehdit oluş-

turduğu mutlak surette tespit edilseydi, ailelerin bu bilgilendirmeden

mahrum bırakılabileceği belirtilmiştir

Hakim, savcı, avukat ve yargı organlarının isleyişiyle yakından

ilişkili diğer kişiler gibi soruşturmanın gizliliğinden birinci derecede

sorumlu olanlar ile adlî sistemin disiplin alanının dışında kalan kişi

ya da taraflar arasında bir ayrım yapma gereği, soruşturmanın gizli-

Tezcan, Durmuş (Fransızcadan Çeviren): Avrupa’da Düşünce Özgürlüğü, Avru-

pa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10.Maddesine İlişkin Kararlar, 2002, 26/04/1979

tarihli karar, bkz.

translations/turkish/CaseLaw_tr.pdf, s. 9

Palm, Elisabeth: AİHM Kararları ve AB Düzenlemeleri Işığında Basın Özgürlüğü,

Adil Yargılanma Hakkı, Soruşturma ve Yargılama İlişkileri, Çağdaş Demokrasi-

lerde Yargı Ve Medya İlişkileri Uluslar arası Sempozyumu, 24-25 Mayıs 2010, An-

kara, bkz.

s.19.