TBB Dergisi 106. Sayı

TBB Dergisi 2013 (106)

Bünyamin ÇİTİL

347

I. VERGİ HUKUKUNDA MÜKELLEF

Devlet, İl özel İdaraleri ve Belediyelerin yaptığı hizmetler karşılı-

ğında genel kamu giderlerine bireylerin mali gücüne göre katılımı ver-

gilendirme ile olur. Tarh, tebliğ ve tahakkuk süreci vergilendirmenin

aşamaları olup, salınan vergilerin tahsili ile de vergi borçlusu ile vergi

alacaklısı arasında vergilendirme ilişkisi son bulur, somut vergi borcu

ortadan kalkar

. Vergi alacağı, vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları

olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğar

. Vergi ala-

cağının doğması demek, vergi borçlusu açısından da aynı anda vergi

borcunun doğduğu demektir. O halde; vergi borcu, vergiyi doğuran

olayın gerçekleşmesi veya hukuki durumun tekemmülü tarihinde

doğmuş denilebilir.

Vergi Hukuku’nda mükellef kavramı 213 sayılı Yasa’nın 8. madde-

sinde tanımlanmış olup, buna göre, Vergi kanunlarına göre kendisine

vergi borcu terüttüp eden gerçek ve tüzel kişiler, verginin mükellefi-

dir. Maddi yönüyle tanımlanan mükellef, Yasa’nın 157-257. maddele-

rinde düzenlenen mükellefin ödevleri ile ilgili hükümlerle de şekli gö-

revler yönüyle tanımlanmıştır. Buna göre; mükellef, vergi ödeme gibi

maddi ödevler yanında defter tutma, beyanname verme ve bildirimde

bulunma gibi şekli ödevlere de sahiptir

II. VERGİ HUKUKUNDA SORUMLULUK VE TÜRLERİ

Mükellefle ilişkisi nedeniyle vergilendirme ile ilgili maddi veya

şekli ödevleri yerine getirmekle yükümlü tutulan 3. kişi, vergi hukuku

anlamında sorumludur. Kanundaki deyimiyle, verginin ödenme ba-

kımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişi vergi so-

rumlusudur. Bu sorumluluk, sorumluların ödediği vergilerden dolayı

asıl mükellefe rücu etmek hakkını kaldırmaz(VUK/11. md.). Ancak bu

sorumluluk vergi hukukundaki tüm sorumluluk hallerini tanımlayan

ortak bir anlam ifade etmez. Vergi kanunlarındaki tüm sorumluluk

halleri farklı özellikler taşımakla birlikte benzer yönleri birleştirildi-

Öncel, Mualla- Ahmet Kumrulu- Nami Çağan,

Vergi Hukuku,

10. Bası, Ankara,

Turhan Kitabevi,2002 s. 88.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 19. maddesinde vergi alacağı tanımlanmış, olup vergi

alacağı mükellef ve soruumlu açısından da aynı anda oluşmuş bir vergi borcudur.

Gerçek,Adnan,

Türk Vergi Hukukunda Vergi Sorumlusu, Sorumluluk Halleri ve Türle-

rinin İncelenmesi,

A.Ü.H.F. Dergisi, Cilt 54, Sayı:3 2005, s.157-193