349 / 473
Vergi Hukukunda Mali Müşavirlerin Sorumluluğu
348
ğinde 3 başlık altında ele alınabilir. Vergi sorumlusu, 1) başkasının
vergisini keserek ödemekten sorumlu olanlar, 2) başkasının vergisini
kendi malvarlığından ödemek zorunda olan fer’i vergi sorumluları, 3)
başkasının şekli ödevlerini doğru yapmaktan sorumlu olan vergi so-
rumlusu olarak üçe ayrılabilir.
A) Vergi Kesmekle Yükümlü Tutulan Vergi Sorumlusu
Vergi borcunun tahsili ve hazineye intikali için vergi mükellefinin
bir başka vergi mükellefine yapacağı ödemelerden kesinti yapmak-
la zorunlu tutulması, ayrı bir vergi sorumluluğu türüdür. 193 sayılı
Yasa’nın 94. maddesi buna örnektir. Bu tür sorumluların görevi vergi
dairesi için ara ödeyici olmaktır
6
. Bu sorumluların malvarlığında azal-
ma olmaz. Sorumlu, vergi mükellefinden kesmeyi ihmal ettiği vergiyi,
vergi dairesine ödedikten sonra vergi borcu için asıl mükellefe rücu
etme hakkına sahiptir
7
. Vergi kesen durumundaki vergi sorumluları,
mükellef adına vergi borcunu kesip vergi dairesine ödemekle sorum-
ludur. Bu görevi yerine getirmedikleri takdirde kayba uğrayan vergi,
sorumlulardan ikmalen ya da re’sen tarhiyat yoluyla alınır. Burda ver-
gi mükellefine yapılan vergilendirme işlemlerinin aynısı sorumlulara
da yapılır. Bu görevlerini yerine getirmeme sonucu kesilen ceza ya da
gecikme zamlarını ise mükellefe rücu edemezler
8
. Bunun nedenini ise
bu tip ilişkilerde sorumlunun belirli bir ekonomik büyüklüğe sahip
mükelleflerden, mükelleflerin ise örneğin, ücretli, vergiden muaf esnaf
ve zirai mahsül teslim eden küçük çiftçiler gibi defter ve belge düzeni-
ne tabi olmayanlardan oluşmasıdır.
B) Fer’i Vergi Borçlusu Durumundaki Vergi Sorumlusu
Üçüncü kişinin vergisini kendi malvarlığından ödemekten so-
rumlu olan vergi sorumlusu, asıl mükellefle birlikte veya onun ye-
rine geçerek vergi borcunu kendi malvarlığından ödemek zorunda
olan kişiyi ifade etmektedir
9
. Vergiyi doğuran olayla ilgisi olmadığı
halde, asıl vergi borçlusu ile birlikte veya onun yerine vergiyi kendi
6
Aksoy, Şerafettin,
Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi,
5. Bası, İstanbul: Filiz Kita-
bevi, 1999, s.36
7
Kaneti, Selim,
Vergi Hukuku
, 2. b, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1989, s.82
8
Kırbaş, Sadık, V
ergi Hukuku,
Ankara, Eylül 1998, s.76-77
9
Gerçek, age s.159