TBB Dergisi 110. Sayı

TBB Dergisi 2014 (110)

Ümit KILINÇ

301

rumaya çalışmaları ve vatandaşlarda kötü muamele yapan görevlile-

rin cezasız kalacağın intibasını vermekten kaçınmaları önemlidir

AİHM yukarıda ifade edilen

Aşıcı/Türkiye

n° 2

kararında bu ko-

nuda aynı tespitlerde bulunarak, Türk yargı organlarının barışçıl bir

gösteriye müdahalenin gerekliliğini ve güç kullanımının orantılı olup

olmadığını inceleme ve orantısız güç kullanıldığını tespit etmeleri du-

rumunda sorumlular hakkında gerekli işlemleri yapma yükümlülük-

leri olduğunu açıkça ifade etmiştir

Aydan/Türkiye

davası

, Türkiye’de yapılan gösteri yürüyüşleri ile

ilgili sorumluların cezalandırılması konusunda mevzuatta yapılma-

sı gerekenleri açıkça ortaya koymaktadır. Bu davada, kendilerine taş

fırlattığı iddia edilen bir gösterici gruba ateş eden bir asker hakkında

açılan davanın, Ceza Kanununun 27 § 2 maddesi uygulanarak cezasız-

lıkla sonuçlanması söz konusudur. AİHM, söz konusu askerin silaha

başvurup gösteri yapan başvurucuların yakınını öldürmesinde, mut-

lak bir zorunluluk olmadığını ve kullanılan şiddetin açıkça orantısız

olduğunu belirtmiştir. Mahkeme ayrıca, Ceza Kanununun 27 § 2 mad-

desinin Sözleşme’nin 2. maddesi ile uyumsuz olduğunu çünkü, aşırı

ve orantısız güç nedeniyle güvenlik kuvvetlerine karşı açılan davaların

cezasızlıkla sonuçlanmasına neden olduğunu ve bu maddenin, yaşam

hakkına müdahale yapılmasını engellemek için caydırıcı bir hüküm

olmadığını belirtmiştir.

Görüleceği üzere, yaşam hakkı ve kötü muamelede bulunmama

hakkı ile ilgili davalarda etkin soruşturma yapma yükümlülüğünün

yerine getirilmemesi sadece uygulamalarla sınırlı değildir:

Aydan/Tür-

kiye

davasında belirtildiği gibi mevzuattan kaynaklanan durumlar da

vardır. Genel olarak şu ana kadar yaşam hakkı ile ilgili 32 davada ve

işkence ve kötü muamele ile ilgili 51 davada Türkiye, etkin soruşturma

yükümlülüğünü yerine getirme konusunda AİHM önünde mahkum

edilmiştir

. Barışçıl toplantı ve gösteri yürüyüşlerine orantısız bir şe-

kilde müdahale edilmesi ve sorumlular hakkında soruşturma açılma-

ması bu sayıları yükseltecektir.

AİHM, El Masri/Makedonya Eski Yugoslavya Cumhuriyeti, n° 39630/09 ve 13

Aralık 2012 tarihli karar, § 91 ve §§ 182-185. Aynı zamanda, Kamil Uzun/Türkiye,

n° 37410/97, 10 Mayıs 2007 tarihli karar, § 62.

AİHM, Aşıcı/Türkiye n° 2, a.g.k., § 46.

AİHM, Aydan/Türkiye, n° 16281/10 ve 12 Mart 2013 tarihli karar.

Osman Doğru, “Soruşturma(ma)”, Radikal Gazetesi, 14 Temmuz 2013.