TBB Dergisi 110. Sayı

Barışçıl Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Yapma Hakkı ve Devletin Yükümlülükleri

298

sin orantısız güç kullanmasından dolayı Türkiye’ye karşı AİHM önün-

de açılan yüz otuza yakın davanın derdest olduğu ifade edilmiştir.

AHİM

İzci

davasında daha da ileri giderek, orantısız güç kulla-

nımının Türkiye’de “yapısal” bir problem olduğunu ve bu nedenle

bu tür ihlallerin giderilmesi için Sözleşme’nin 46. maddesi anlamında

ulusal çapta alınması gereken genel tedbirlerin neler olduğunu belirt-

miştir. AİHM özellikle, polisin Sözleşme’nin 3. maddesi ile 11. madde-

sindeki haklara saygılı davranması ve polis şeflerinin kendi fiillerinin

hesabını vermeleri için ve yargı makamlarının kötü muamele iddiala-

rıyla ilgili olarak 3. maddenin kendilerine yüklediği etkili soruşturma

yapma yükümlülüklerini yerine getirmeleri için, Türk makamlarının

gerekli tedbirleri almaları gerektiğini ifade etmiştir. AİHM son olarak,

gösteriler sırasında, özellikle şiddet kullanmayan göstericilere karşı

güç ve silah kullanımı ve özellikle gaz kullanımı ile ilgili daha açık ve

anlaşılık kuralların kabul edilmesi gerektiğinin altını çizmiştir

İzci

kararı Türkiye’de barışçıl gösterilere karşı orantısız güç kul-

lanma ile ilgili tabloyu tüm açıklığıyla gösler önüne sermektedir. Gös-

tericilere ve gösteriler sırasında ifade edilen fikirlere hoşgörü eksikliği,

yapılan müdahalelerin temelinde yatmaktadır ve Türkiye, bu yönüy-

le AİHM önünde devamlı bir şekilde mahkum edilmektedir. Avrupa

Konseyi Bakanlar Komitesi önünde dört yılda bir yapılan toplantılar-

da, toplantı ve gösteri yürüyüşleri ile ilgili Türkiye aleyhine günden

güne yeni davalar eklenmektedir. Bu nedenle polisin ve amirlerinin

gösteri ve toplantı yürüyüşü yapma hakkının çoğulcu bir demokrasi-

nin temeli olduğunu kavramaları ve Strasbourg’ta Türkiye’nin mah-

kum edilmesini önlemek için, yargı makamların bu konuda AİHM ta-

rafından ortaya konulan ilkeleri uygulamaları gerekmektedir

Orantısız güç kullanımının ortaya çıkardığı bu sorunlar nasıl çö-

zümlenebilir? İlk olarak AİHM’in, gösterilerde güç kullanımı ile ilgili

iç hukuktaki kurallara açıklık getirilmesi gerektiği yönündeki tespiti-

ne katılıyoruz. Bununla birlikte, emniyet mensupları için insan hak-

ları konusunda meslek içi eğitim programlarının yoğunlaştırılması,

acilen yapılması gereken bir başka öneridir. Ancak bunun meyveleri

ancak uzun vadede alınabilecektir. Kısa vadede ise sorunun çözümü,

tamamen siyasal iktidarın bu konudaki tavrına bağlıdır. Siyasal iktidar

isterse, toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde şiddet ortamının ortadan

a.k., §§ 94-99.

Aynı şekilde, bkz., Ziya Çağa Tanyar, a.g.e., s. 595 ve s. 630.