TBB Dergisi 110. Sayı

Barışçıl Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Yapma Hakkı ve Devletin Yükümlülükleri

296

basvurucunun yüzüne gaz sıkılmasının, kendisinin yoğun fiziksel ve

ruhsal acı duymasına neden olduğunu ve bu durumun kendisinde

korku, acı ve asağılanma duyguları uyandırdığını belirtmiştir. AİHM

biber gazı kullanımı konusunda

Ali Güneş

davasında, her türlü kötü

muameleyi yasaklayan AİHS’nin 3. maddesinin ihlal edildiği sonu-

cuna varmıştır.

Göstericilere karşı orantısız güç kullanımı aynı zamanda yaşam

hakkını güvence altına alan AİHS’nin 2. maddesine de aykırı olabil-

mektedir. Toplantı ve gösteri yürüyüşlerine polisin orantısız bir şe-

kilde güç kullanarak müdahale etmesi, göstericilerin hayatlarını kay-

betmelerine, yaralanmalarına ve hayati tehlikeye maruz kalmalarına

neden olabilmektedir. Özellikle aşırı derecede gaz kullanılması, vü-

cudun ölümcül yerlerine vurulması ve yoğun bir şekilde kaba şiddet

kullanılması, göstericilerin sağlık durumları üzerinde ölümcül ve tela-

fi edilmeyecek sonuçlar doğurabilmektedir.

Polisin orantısız bir şekilde şiddete başvurması konusunda,

AİHS’nin 2. maddesinin 2. fıkrasının metnine baktığımızda, polis me-

murlarının, a) bir kimsenin yasa dışı şiddete karşı korunmasının sağ-

lanması, b) bir kimsenin usulüne uygun olarak yakalanmasını sağlama

veya usulüne uygun olarak tutulu bulunan bir kişinin kaçmasının ön-

lenmesi ve c) bir ayaklanma veya isyanın yasaya uygun olarak bastı-

rılması nedeniyle, mutlaka zorunlu olan durumlarda ve orantılı olmak

şartıyla güç kullanımına başvurabilmektedirler

Barışçıl bir gösteride şiddete başvurmak için bu üç istisnai durum,

normal şartlarda yoktur ve polis tarafından kullanılan güç, mutlak

anlamda zorunlu değildir ve ulaşılmak istenen amaç ile orantılı de-

ğildir. Başka bir deyişle, barışçıl bir şekilde ve demokratik taleplerini

dile getirmek için toplanan ve gösteri yapan şahıslara karşı ölümcül

güç kullanımının mutlak bir şekilde zorunlu olduğunu ve göstericileri

dağıtmak olan meşru amaç ile orantılı olduğunu söylemek mümkün

değildir. Ayrıca AİHS’in 2. maddesinin bir davada uygulanabilmesi

için, zorunlu olarak şiddete maruz kalan şahsın hayatını kaybetmesi

zorunlu değildir; kullanılan gücün ilgili şahsın hayatını tehlikeye sok-

ması, 2. maddenin uygulanması için yeterlidir

AİHM, McCann ve diğerleri/Birleşik Krallık, n° 18984/91 ve 27 Eylül 1995 tarihli

karar, § 148.

AİHM, Makaratzis/Yunanistan, n° 50385/99 ve 20 Aralık 2004 tarihli karar, §§