11 / 533
Aşırı İfa Güçlüğü Nedeniyle Sözleşmenin Değişen Koşullara Uyarlanması
10
Bazı durumlarda borç tamamen imkânsız olmamakla beraber,
edimin ifası çok zorlaşmış ve sözleşme sonucu gerçekleşecek edimden
çok daha ağır mali külfet getirecek bir hal almış olabilir. Bu durum-
da TBK 136. madde anlamında bir imkânsızlık söz konusu değildir.
Çünkü bu durumda ifa hâlâ mümkün olmakla beraber sözleşmenin
değişen şartlar altında ifası, karşı edim ile dengesini yitirmiş ve borçlu
açısından ağır mali yük getirmiştir. Sözleşme kurulduktan sonra ger-
çekleşen değişiklikler sözleşmenin bir tarafı için katlanılmaz durumda
ise mağdur taraf sözleşmenin uyarlanmasını, feshi ya da sözleşmeden
dönmeyi talep edebilecektir.
Sözleşmenin değişen şartlara uyarlanabilmesi için yasal düzenle-
me 6098 sayılı TBK’nın 138. maddesinde yer almakta olup, 818 sayılı
Borçlar Kanununda var olmayan yeni bir düzenlemedir. Sözleşmenin
değişen şartlara uyarlanabilmesi için TBK. 138. maddede belirlenen ve
çalışmamızın İkinci Bölümünde incelenen koşullarının tümünün so-
mut olay içerisinde birlikte bulunması gerekmektedir.
Çalışmamızda sözleşmenin değişen koşullara uyarlanmasında
genel ilkeler kapsamında yerini alan ahde vefa ilkesi, işlem temelinin
çökmesi kuralı, hakimin sözleşmeye müdahalesi, sözleşmenin deği-
şen koşullara uyarlanmasının unsurları, sözleşmenin uyarlanmasında
hâkimin gözönünde tutması gereken esaslar ile hakim tarafından ya-
pılan uyarlamanın sonuçları incelenmiştir.
II. SÖZLEŞMENİN DEĞİŞEN KOŞULLARA
UYARLANMASINDA GENEL İLKELER
A. Ahde Vefa İlkesi (Pacta Sunda Servande)
Sözleşme hukukunun temel ilkelerindendir. Bu ilkeye göre, söz-
leşme, yapıldığı andaki şartlara uygun olarak uygulanmalıdır. Ahde
vefa ilkesi (pacta sunda servanda) gereği borçlu edimini üstlendiği şe-
kilde, bir başka deyişle sözleşmeye bağlı olarak ifa etmekle yükümlü-
dür.
1
Ancak ahde vefa (sözleşmeye bağlılık) ilkesi
“Herkes hakkını kul-
lanırken iyiniyet (dürüstlük) kurallarına uymakla yükümlüdür, bir hakkın
açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz”
ilkesini getiren TMK
2. madde düzenlemesi ile sınırlı olarak uygulanmalıdır.
2
1
Kaplan İbrahim, Hakimin
Sözleşmeye Müdahalesi,
1. Baskı, Ankara 2007, s. 95.
2
Reisoğlu Seza, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2012, s, 413.