349 / 497
Hukukî Şartlar Oluşmadan Verilmiş Olan Türk Vatandaşlığını Kazanma Kararının ...
348
GİRİŞ
Vatandaşlık, birey ve devlet arasındaki hukukî bir bağlılık olarak
düşünülmektedir.
1
Bu bağa istinaden Avrupa Vatandaşlık Sözleşme-
sinin
2
3. maddesinin 1. fıkrasında da vurgulanmış olduğu üzere her
devlet, kimin vatandaşı olduğunu tespit etme konusunda münhasır
yetkilidir
3
. Anılan Sözleşmeye Türkiye taraf olmasa da Türkiye Cum-
huriyeti Anayasasının 66. maddesinin 3. fıkrasında, devletin bu yetki-
sini kullanması ile bağlantılı olarak vatandaşlığın kanunun gösterdiği
şartlarla kazanılıp; yine kanunda belirtilen hallerde kaybedileceği dü-
zenlenmiştir. Bu şekilde vatandaşlık, kanunî güvenceye bağlanmıştır.
4
Anayasa’da kabul edilmiş olan kanunîlik esasına
5
uygun düşecek şe-
kilde 29 Mayıs 2009 tarih ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlık Kanunun-
da
6
(TVK) Türk vatandaşlığının kazanılması ve kaybedilmesine iliş-
kin düzenleme getirilmiştir. Beş bölümden oluşan Kanunun birinci
bölümünde “Amaç, kapsam, tanımlar ve vatandaşlık hizmetlerinin
yürütülmesi”, ikinci bölümünde “Türk vatandaşlığının kazanılması”,
üçüncü bölümünde “Türk vatandaşlığının kaybı”, dördüncü bölümün-
de “Ortak hükümler” ve beşinci bölümünde “Çeşitli hükümler” ele
alınmıştır. Kanun uyarınca vatandaşlığın kazanılması konusunda te-
mel ayrım vatandaşlığın doğumla ya da sonradan kazanılması olarak
belirlenmiştir. Doğum yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılabilmesi
soybağı (TVK m. 7) veya doğum yeri (TVK m. 8) esaslarından birinden
hareketle mümkün olabilmektedir. Sonradan kazanılan Türk vatan-
daşlığı ise yetkili makam kararı (TVK m. 10) veya evlat edinilme (TVK
m. 17) ya da seçme hakkının kullanılması (TVK m. 21) ile gerçekleş-
mektedir.
TVK’nın “Ortak hükümler” isimli dördüncü bölümünün 40. mad-
desinde, 22 Mayıs 1964 tarih ve 403 sayılı mülga Türk Vatandaşlığı
1
Ergin Nomer, Vatandaşlık Hukuku, 16. B., Filiz Kitabevi, İstanbul 2002, s. 16; Vahit
Doğan, Türk Vatandaşlık Hukuku, 11. B., Seçkin, Ankara 2012, , s. 29; Bahadır
Erdem, Türk Vatandaşlık Hukuku, Beta, İstanbul 2010, s. 8.
2
Sözleşme’nin İngilizce metni için bkz.
http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/166.htm (Erişim tarihi 15.07.2013).
3
Nomer, s. 5.
4
Nomer, s. 50.
5
Feriha Bilge Tanrıbilir, “Türk Vatandaşlığı Kanunu Tasarısının Hazırlanması
Nedenleri Üzerine”,
Türkiye Barolar Birliği Dergisi
, 2007, S. 72, s. 41; Doğan, s. 38.
6
RG, 12.06.2009-27256.