282 / 421
TBB Dergisi 2015 (118)
Ahmet EROL / Dilek CİNGÖZ
281
Mükellef haklarının gelişiminin paralel seyrettiği vergilendirme-
nin gelişimi de insan haklarının gelişimine bağlı bir yapı arz etmiştir.
Dolayısıyla mükellef haklarının gelişiminde insan haklarının gelişimi
de önemli rol oynamıştır.
61
İnsan haklarına ilişkin belgelerde kişilerin
hak ve özgürlüklerinin korunmasına ve vergilendirmeye yönelik kural-
lar da bulunmaktadır.
62
Bu çerçevede 1215 yılında İngiltere’de ilan edi-
len Magna Carta Libertatum, yani Büyük Özgürlükler Fermanı mükel-
lef hakları ve hukuku ile çağdaş hukukun başlangıcı sayılmaktadır.
63
,
64
Magna Carta Libertatum; mükellef haklarının gelişiminde, literatürde
yaygın olarak bildirilen ilk yazılı belgedir. İngiltere’nin 13. yüzyıl baş-
larında Fransa’yla yaptığı savaşlar İngiltere Kralı’nın halktan ve baron-
lardan sık sık vergi almasına yol açmış; İngiltere’nin savaşı kaybetme-
siyle de din adamları ve baronlar yararına birtakım ödünler vermek
zorunda kalmıştır. Böylece 1215 yılında kralın mutlak iktidarını sınır-
layan ve aynı zamanda ilk yazılı anayasal belge olan “Büyük Özgür-
lükler Fermanı” (Magna Carta Libertatum) imzalanmış; kral “ülkede
her türlü cizye ve salmanın ancak Genel Meclisler (Common Councils)
tarafından konulabileceğini” kabul etmek zorunda kalmıştır.
65
Anglo-
sakson coğrafyasındaki insanların canlarını ve kanlarını vererek elde
ettikleri bu haklarla;
66
,
67
kilisenin özgürlüğünün garanti altına alınma-
sı, kişi güvenliğinin ve özgürlüğünün sağlanması, vergilendirme ve
mülkiyetinin sınırlandırılmasının yanı sıra kralın vergilendirme yet-
kileri sınırlandırılmış,
68
halkın temsilcilerinden oluşan parlamentonun
gücü artırılmış ve vergilendirme yetkisi parlamentoya geçmiştir.
69
1215
yılında ilan edilen, vergi mükelleflerinin hak ve hukukunun da başlan-
gıcı olarak kabul edilen Magna Carta Libertatum sonrasında İngilte-
re’deki mükellef hakları hususunda gerçekleşen diğer önemli gelişme-
ler ise Haklar Dilekçesi (Petition of Rights, 1625-1629) ve Haklar Demeci
(Bill of Rights, 1689) olarak gösterilebilir.
70
,
71
61
Selami Er, a.g.e., 2011, s.7.
62
Güneş Çetin, Ramazan Gökbunar, a.g.e., 2010, s.24.
63
Güneş Çetin, Ramazan Gökbunar, a.g.e., 2010, s.24.
64
Ahmet Erol, a.g.e., 2011, s.19.
65
Alper İnan, a.g.e., 2008, s.26-27.
66
Ahmet Erol, a.g.e., 2011, s.19.
67
Ahmet Erol, Vergi İncelemesi & Mükellef Hakları, (İSMMMO Yayınları, 133), Tor
Ofset, İstanbul, 2010, s.5.
68
Güneş Çetin, a.g.e., 2010, s.16.
69
Alper İnan, a.g.e., 2008, s.28.
70
Güneş Çetin, a.g.e., 2010, s.16.
71
Alper İnan, a.g.e., 2008, s.28-29.