283 / 421
Bir Mükellef Hakkı Olarak Mirasın Reddi
282
Vergi hukuku çerçevesinde ele aldığımızda, mükellef haklarının
açıklanması ve duyurulması konusunda ilk girişim İngiliz Vergi İdare-
si tarafından Temmuz 1986’da yayımlanan “Mükellef Hakları İmtiyazı”
olarak kabul edilebilir.
72
Ancak aynı yıllarda 1985 yılında Kanada’da
yayımlanan Declaration of Taxpayer’s Rigths (Mükellef Hakları Bildiri-
si), 1986’da Yeni Zelanda’da yayımlanan Statement of Principles (İlkeler
Bildirisi), 1987’de Fransa yayımlanan Taxpayer Charter (Mükellef Hak-
ları Şartı), 1988’de ABD’de yayımlanan Taxpayer Bill of Rights (Mükel-
lef Hakları Yasası) gibi yasal düzenlemeler de, mükkellef haklarının
gelişimi açısından öncü kabul edilmektedir.
73
,
74
1991 yılının Ağustos
ayında İngiltere’de yayımlanan ve çağdaş anlamda ilk bildirgelerden
biri olarak kabul edilen “Vatandaşlık Bildirgesi”yle birlikte “Mükellef
Hakları Bildirgesi” gözden geçirilmiş, “Mükellef Hakları İmtiyazı”nın
temel amacı olan “mükelleflere adil ve etkin hizmet sunulmasını sağ-
lamak” amacı aynen korunmuş, ancak daha kolay anlaşılabilmesine
yönelik olarak daha özet ve daha açık hale getirilmiştir.
75
,
76
,
77
1991 yı-
lında ilan edilen bildirge devlet tarafından hazırlanmışken, sonraki
mükellef hakları bildirgeleri sistemli şekilde devlet dışındaki birimle-
re danışılarak hazırlanmıştır.
78
Bu bildirgedeki “Vergi Mükellefleri İçin
İmtiyaz” kısmı, 2003 Temmuz’unda yenilenerek 2004 Temmuz’unda
yeniden gözden geçirilmiş, mükelleflere yönelik bir “hizmet taahhüt
beyanı” niteliğini taşıyan bir broşür halinde basılmıştır.
79
,
80
,
81
Böyle-
ce, “Vergi Mükellefleri İçin İmtiyaz”, İngiliz Gelir İdaresi’nin mükellef
hizmetlerine olan genel yaklaşımının bir ifadesi haline gelmiştir.
82
3.2. Mükellef Haklarının Sınıflandırılması
Literatürdeki yaygın görüşe göre, mükellef hakları; genel haklar
(temel haklar) ve özel haklar olmak üzere iki grupta toplanmaktadır.
72
Recep Yücedoğru, a.g.e., 2007, s.17.
73
Fethi Heper, Recai Dönmez, (Eds.), a.g.e., 2006, s.124.
74
Recep Yücedoğru, a.g.e., 2007, s.54.
75
Güneş Çetin, a.g.e., 2010, s.17.
76
Recep Yücedoğru, a.g.e., 2007, s.17.
77
Alper İnan, a.g.e., 2008, s.53.
78
Güneş Çetin, a.g.e., 2010, s.17.
79
Recep Yücedoğru, a.g.e., 2007, s.17.
80
Alper İnan, a.g.e., 2008, s.53.
81
Güneş Çetin, Ramazan Gökbunar, a.g.e., 2010, s.27.
82
Alper İnan, a.g.e., 2008, s.53.