284 / 421
TBB Dergisi 2015 (118)
Ahmet EROL / Dilek CİNGÖZ
283
Genel haklar; vergi kanunların uygunluğuna, temel işleyişi ve geçer-
liliğine ilişkin mükelleflerin görmek istedikleri doğruluk ve etkinliği
içermekte olup, bu haklar vergi idaresiyle mükellef arasındaki ilişki-
lerde ortaya çıkmaktadır. 1990 yılında OECD tarafından hazırlanan
“Taxpayers’ Rights and Obligations – A Survey of the Legal Situation
in OECD Countries” adlı raporla, mükellef hakları bildirgesinde yer
alan temel mükellef hakları ve yükümlülükleri konusundan bir belir-
leme yapılmış; ve mükelleflerin temel hakları “Bilgi edinme, yardım
ve bildirme hakkı”, “İtiraz edebilme hakkı”, “Doğru miktardan fazla
vergi ödememe hakkı”, “Kesinlik hakkı”, “Mahremiyet hakkı”, “Gizli-
lik hakkı” olmak üzere altı grupta sınıflandırılmıştır.
83
,
84
,
85
Özel haklar
ise; vergi kanunlarındaki özel durumlara, işlemlere ve uygulamalara
ilişkin olup vergi kanunlarının uygulanmasında esas alınacak usul sü-
reci odaklıdır.
86
,
87
Vergi mükelleflerin vergi kanunlarının uygulanması
sürecinde karşılaştıkları özel durumlar ve işlemler sırasında kanunla-
rın kendilerine tanıdığı özel haklar; “verginin tarh ve tahsili sırasında
haklar”, “vergi ihtilaflarının çözümü sırasında haklar” ve “vergi dene-
timi sırasında haklar” olarak üç grupta incelenebilir.
88
,
89
,
90
,
91
,
92
3.3. Mirasın Reddi ve Mükellef Hakkı İlişkisi
Ölümüyle mirasbırakanın tüm haklarının, alacak ve borçlarının
kendiliğinden mirasçıya geçmesi
93
, her zaman olumlu sonuç doğur-
mayabilir
94
. Örneğin; mirasbırakanın borçları mal varlığından fazla
olabilir.
95
,
96
Bu gibi durumlarda, mirasçının mirası reddetme hakkı
83
OECD, Taxpayers’ Rights and Obligations – Practice Note, OECD Committee of
Fiscal Affairs Forum on Tax Administration, Paris,. 2003, s.3.
84
Güneş Çetin, a.g.e., 2010, s.32.
85
Haluk Egeli, Mehmet Dağ. a.g.e., 2012, s.132.
86
Adnan Gerçek, “Vergilemede Mükellef Hakları ve Türkiye’deki Durumun
İncelenmesi”,
Vergi Dünyası,
Şubat(209), 2006, s.126,132,140,143.
87
Haluk Egeli, Mehmet Dağ, a.g.e., 2012, s.133.
88
Adnan Gerçek, a.g.e., 2006, s.132.
89
Neslihan Koşar, a.g.e., 2007, s.37.
90
Recep Yücedoğru, a.g.e., 2007, s.128.
91
Alper İnan, a.g.e., 2008, s.146.
92
Haluk Egeli, Mehmet Dağ, a.g.e., 2012, s.139-140.
93
Doğan Şenyüz, a.g.e., 2003b, s.28.
94
Ahmet Erol, Nergiz Elmas,. a.g.e., 2014, s.12.
95
Memduh Aslan, a.g.e., 2011, s.134.
96
Ahmet Erol, Nergiz Elmas, a.g.e., 2014, s.12.