119

Teşkilat Yapısı, İşleyişi ve Cezaya Alternatif Tedbirlerin Uygulanması Açısından İngiltere ...

590

seler. Bu haliyle yamalı bohçayı andıran normların bir sistem teşkil

edemeyeceği çok açık. Öte yandan bu dağınık mevzuatın tek bir yak-

laşımı benimsediğini ya da belirli ilkeler demetinin üzerine inşa edil-

diğini söylemek de imkânsız. Türkiye’deki ceza muhakemesinde ço-

cuklara özgü makam ve çocuklara özgü yaptırım uygulamalarından

da söz edemiyoruz. Bu yüzden Türkiye’deki mevzuattaki bu dağınık

ve eklektik, ithal birkaç maddeye ve yetişkin yargılaması için tasarla-

nan kurumların adının önüne “çocuk” eklenerek oluşturulan kurum-

lara “Çocuk Adalet Sistemi” denemeyeceği kanaatindeyiz. Gerçekten

Türkiye’ye baktığımızda bütünlüklü bir çocuk adalet sisteminden de-

ğil olsa olsa bir tür küçültülerek, daraltılarak çocuğa giydirilmeye ça-

lışılan yetişkin elbisesinden söz edebiliriz.

Oysa çocuk hakları ve çocuk adalet sistemine ilişkin Türkiye’nin

de taraf olduğu sözleşmeler “çocuk dostu adalet kavramını” bilindiği

üzere altı ilke üzerine inşa etmektedir. Bunlar:

1. Ayrımcılığa Karşı Koruma

2. Çocuğun Yüksek Yararının Korunması

3. Adil Yargılanma/Hukukun Üstünlüğü

4. Çocuğun Gelişimsel İhtiyaçların Karşılanması

5. Çocuğun Sözünün Dinlenmesi/ Çocuğun Katılımı

6. Çocuğun Saygınlığı ilkeleridir.

Bu ilkeler, bir kül olarak değerlendirilebilen uluslararası mev-

zuatta çerçevesi çizilen ve içi doldurulmuş kavramlardan oluşmak-

ta. Genel olarak mevzuatın en çok ihlal ettiğini gördüğümüz ilkeler

çocuğun yüksek yararı ilkesi ve ayrımcılık yapma yasağı. Çocuğun

katılımı/sözünün dinlenmesi ilkesi çocuğa gereken psiko-sosyal ve

hukuki desteğin verilmesini temin edemeyen her maddenin aslında

doğrudan ihlal ettiği ilke olarak karşımıza çıkıyor. Mevzuata kısa ve

çabuk bir bakış dahi düzenlemelerde tercih edilen dil ve geniş takdir

Türkiye’deki çocuk yargılamasına ilişkin bu eleştirel görüşler daha ayrıntılı bir

biçimde şu raporda dile getirilmiştir: Aydın Atılgan, Eylem Ümit Atılgan, Çocuk

Hakları Paradigması ve Çocuk Ceza Yargılamasına Hâkim Olan İlkeler Açısından

Türkiye’deki Düzenleme ve Uygulamaların Değerlendirilmesi, İHOP, Ankara,

2009.