604 / 617
TBB Dergisi 2015 (119)
Nazan MOROĞLU
603
türü ve izlerinin, anavatanları Türkiye’den silindiğini vurgulamıştır.
Görüldüğü gibi, ABD Başkanı’nın açıklaması da siyasi bir söylemin
ötesine geçmemiş, soykırımın hukuki açıdan maddi ve manevi iki
önemli unsuru olan “yok etme” (destruction) ve ‘kasıt’ (intention) söz-
cüklerine yer verilmemiştir.
Ülkemizde, bu konuda kararlı bir devlet politikası ve belirlenmiş
bir yol haritası olmadığını görüyoruz, bir yandan “soykırım” diyen
devletlere sert tepki verilirken, öte yandan Türkiye’yi temsilen devlet
adına “
20. yüzyılın başındaki koşullarda hayatlarını kaybeden Ermenilerin
huzur içinde yatmalarını diliyor, torunlarına taziyelerimizi iletiyoruz”
şek-
linde açıklamalar yapılıyor, ancak bu açıklamalarda aynı tarihlerde
Osmanlı vatandaşlarının yaşadığı acılardan söz edilmiyor.
Bilindiği gibi, son yıllarda akademisyenler, sivil toplum kuruluş-
ları, tarihçiler, araştırmacılar ve hukukçular bu konuda yoğun çalış-
malar yapmaya başlamışlar, bu arada Osmanlı arşivleri düzenlenmiş
ve çok sayıda yayın yapılmıştır. Bu çalışmalarda özellikle “soykırımın
hukuki bir kavram olduğuna” değinilmekte ve gerçeklerin bu açıdan
araştırılması gerektiği vurgulanmaktadır.
1915 – 1918 yıllarında Yaşanan Olaylar, Sözleşmede Yer Alan
Tanım Kapsamında Bir Soykırım Olarak Nitelenebilir Mi?
Soykırım tanımı, 1948 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda
kabul edilen “
Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşme-
si
” nde düzenlenmiştir. 1915 olaylarının soykırım olarak adlandırılma-
sı konusunda karar verebilmek için, Sözleşmenin kabul edildiği tarih,
sözleşmede yer verilen “soykırım” tanımı ve 1915 - 1918 tarihlerdeki
tarihi belge ve arşivlerin dikkate alınması gerekir.
Ancak konuyu hukuki açıdan ele almadan önce 1.Dünya Savaşı
sırasında Osmanlı’da Ermeni sorununun ortaya çıkmasına yol açan
olaylara, tehcir uygulamaya neden ihtiyaç duyulduğuna, Ermenileri
toplu olarak katletme kastı olup olmadığına bakılması gerekir.
Osmanlı’da Ermeni Sorunu
Osmanlı Devleti zayıflamaya başlayıp hemen her cephede
Avrupa’nın müdahalesine maruz kalınca, Türk - Ermeni ilişkilerinde