119

1939 Erzincan Depremi Kurtarma Çalışmalarında Yer Alan Mahkûmların Affı Bağlamında...

1- Giriş

Sabıka kaydında; adam öldürme, ırza geçme, gasp, zimmet, hırsız-

lık veya kaçakçılık gibi suçlar olan insanlara ne kadar güvenebiliriz?

Toplumun önemli bir kesimi o insanlara güvenilmemesi gerektiğini

düşünebilir fakat bu düşünce her zaman doğru olmayabilir. İnsanların

hata yapmaya meyilli olduğu, tecrübelerle öğrendikleri ve yaptıkları

hatalardan ders çıkararak geliştikleri bilinmektedir. Bu yüzden insan-

lar ikinci bir şansı hak etmektedirler. Bu makale büyük hatalar yapan-

ların da ikinci şansı hak edebileceğini gösteren bir hikâye hakkındadır.

2- 1939 Erzincan Depremi Kurtarma Çalışmalarında Yer Alan

Mahkûmların Hikâyesi

Erzincan’da, 27.12.1939 tarihinde, saat 02.00’de Richter ölçeğine

göre 7,2 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiştir. Deprem Ara-

lık ayında meydana geldiğinden, depremden kurtulanları çok ağır kış

koşulları beklemektedir. O dönemde kerpiç, ahşap evlerin çoğunluk-

ta olması ve sobaların, mangalların devrilmesi sebebiyle depremden

sonra birçok yangın çıkmıştır. İletişim hatlarının kopması sebebiyle

şehrin dış dünyayla bağlantısı da kesilmiştir. Tüm bunların yanı sıra

artçı depremler devam etmektedir.

İnsanlığın ancak zor şartlarda

sınanabileceği sıklıkla dile getirilmektedir. Bu deprem sonucunda

Erzincan’da da insanlığın sınanması için şartlar oluşmuştur.

Deprem sebebiyle birçok devlet binasının yanı sıra, hapishaneler

de zarar görmüştür. Örneğin Erzincan Hapishanesi’nin duvarları yı-

kılmış ve mahkûmlar açıkta kalmıştır. Buna rağmen mahkûmlardan

hiçbiri kaçmamıştır. Dönemin Erzincan Savcısı İzzet Akçal hapishane-

ye gitmiş ve mahkûmları toplayıp onlara: “

Sizi şimdi kurtarma çalışmala-

rında görev almak üzere serbest bırakacağım. Aranızda civar köylerden olanlar

varsa iki günlüğüne köylerine gidip, ailelerini görebilirler. Ancak bir koşulum

var; hiçbiriniz kaçmayacaksınız. Canla başla çalışacaksınız. İşimiz bitince ce-

zaevine döneceksiniz

” demiştir.

Mahkûmlar her

gün sabahtan akşama

Deprem başta Erzincan olmak üzere birçok ili etkilemiştir. Depremin etkilediği

illerde toplam 32962 kişi hayatını kaybetmiş, yaklaşık 100000 kişi yaralanmış ve

111720 bina yıkılmıştır. Deprem öncesi 20 bin nüfusa sahip Erzincan’ın deprem-

den sonra nüfusu 12 bine düşmüştür. Abdullah Bozdemir, “1939 Erzincan Depre-

mi”, 10.10.2011,

erişim 13.12.2014

Abdullah Bozdemir, “1939 Erzincan Depremi”, Hürriyet Gazetesi, “İnsanlık Der-

si”, 18.08.1999,

erişim