205 / 617
Protokol Sıradüzeni ve Ötelenen Yargıçlık
204
siyetlerin yer aldığı bir protokol listesi (sıradüzen) vardır. Söz konusu
liste, anayasa ve yasalara, teamüllere (ulusal ve kurumsal geleneklere)
göre belirlenir. Bu sıralama resmi toplantılarda, törenlerde, resmika-
bullerde, davet ve ziyafetlerde titizlikle uygulanır. Protokol sıralaması
hiyerarşik bir ast-üst sıralaması olmasa da, ulusal ve/veya kurumsal
bir “itibar sıralaması” olması nedeniyle önem taşır
94
Yargıtay eski başkanlarından Renda’ya göre il ve ilçelerde uygu-
lanan ve yargıçları adeta bir şube müdürü gibi telakki eden protokol
düzenlemesi yargıçlar üzerinde onur kırıcı bir durum yaratmaktadır.
Gerek toplumun değer yargılarını zedeleyen ve gerekse millet adına
adalet dağıtan yargıçların itibarını ve çalışma gücünü sarsan bu uy-
gulamanın bir an önce düzeltilmesi gerekir.
95
Bu nedenle, il ve ilçe
protokolünde yargının temsili Ankara’da uygulanan devlet protokolü
sıralamasına ve mahkemeler arasındaki hiyerarşiye uygun hale geti-
rilmelidir. Çünkü yargının, iddia makamı olan Cumhuriyet başsavcı
aracılığıyla değil karar makamında yer alan yargıç (BAM bulunan il-
lerde mahkeme başkanı) tarafından temsil edilmesi gerekir. Zira idari
görevleri nedeniyle Adalet Bakanlığı’nın denetimi ve gözetimi altında
çalışan Cumhuriyet başsavcılarının yürütme ile olan güçlü organik
bağları onların yargıyı temsil etmesinin önünde engeldir. Kanımızca
doğru çözüm, yargının o yerde görev yapan adalet kğmisyonu başka-
nı veya en kıdemli yargıç (BAM bulunan illerde BAM başkanı) tarafın-
dan temsil edilmesidir. Bu çözüm hem tek bir adalet komisyonu baş-
kanı/kıdemli yargıç (ve BAM başkanı) bulunacağı için pratiktir, hem
de tüm yargı organlarınca da benimsenebilir çözümdür.
96
TBB tarafın-
dan hazırlanan anayasa taslağında da yargıyı, adliyedeki en kıdemli
yargıcın temsil etmesi önerilmektedir (bkz. md. 157/2).
97
Yargıtay eski
başkanlarından İmran Öktem de aynı fikirdedir.
98
94
Akman.
95
Nihat Renda, “1986-1987 Adalet Yılı Açılış Konuşması”, Yargıtay Birinci Başkan-
larının Adalet Yılı Açış Konuşmaları 1943-1993, Ali Rıza Geniş (drl.), Yargıtay Ya-
yınları No: 25, Ankara, 1993, ss. 471-487, s. 486.
96
Aydın.
97
TBB, TC Anayasa Önerisi, Geliştirilmiş Gerekçeli Yeni Metin, TBB Yayınları: 131,
Kanunlar Dizisi:4, 4. Basım, Ankara, Kasım 2007, s. 270.
98
İmran Öktem, “1967-1968 Adalet Yılı Açılış Konuşması”, Yargıtay Birinci Başkan-
larının Adalet Yılı Açış Konuşmaları 1943-1993, Ali Rıza Geniş (drl.), Yargıtay Ya-
yınları No: 25, Ankara, 1993, ss. 255-272, s. 259.