204 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Ali ALTINTAŞ
203
melerin temsilcisi yargıçlarının bu görüntüsü, Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesinin Delcourt-Belçika
90
kararında sözünü ettiği ve tek cüm-
leyle “
Mahkemenin bağımsız olması yetmez, bağımsız görünmesi de gerekir
”
(“
Justice must not only be done, it must be seen to be done”
) yönündeki iç-
tihadına da aykırıdır. İddia makamı temsilcisine, karar makamı tem-
silcisinin önünde yer vermek doğru değildir zira karar makamı mut-
laka iddia ve savunma makamlarından bağımsız ve daha üstün, daha
etkili olmalıdır. Bu yargılama diyalektiği için de zorunludur. Yargıç,
hiç kimseyle eşit ya da birlikte olamaz, konumu ve önemi nedeniyle
o hep üstün irade olarak bağımsız ve güçlü kalmalıdır, çünkü hük-
metmek, karar vermek, sorunu çözmek, hiçbir biçimde iddia etmek ve
savunmakla eş anlamlı değildir. Yargıcın yükümlülüğü ve sorumlu-
luğu, diğerlerinden farklı olarak son sözü söylemenin ve karar verme-
nin doğal ağırlığı ve sorumluluğuyla doğru orantılıdır.
91
Bu nedenlerle
yargıç, önemi ve konumuna uygun şekilde hem yüceltilmelidir.
92
SONUÇ
Protokol sıradüzeninin uygulanış biçimi, eğitim gibi diğer kültü-
rel aktarım araçları yanında, bir siyasal kültürün otoriter, totaliter ya
da demokratik olarak gelişmesinde ve kurumsallaşmasında belirleyici
olur. Türkiye’nin protokol kuralları ayrıntıları ile ele alındığında; Türk
siyasi kurumunun asker-sivil bürokratik vesayet altında bulundurul-
duğu; oturma düzenlerinin ve davranış kalıplarının buna göre şekil-
lendirildiği ileri sürülebilir.
93
Protokolde önde gelme, sıralama düzeninde hiyerarşik olarak
önde (üstte) yer alma hakkıdır. Genel olarak bu hak, hukuksal ve yö-
netsel statüden doğar. Her ülkede, devlet ve kamu kurumlarının ve bu
kurumları temsil eden kişilerin resmi unvan, rütbe ve statü sahibi şah-
Hukukunda Adliye Yönetimi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2013, s. 384-385.
90
Delcourt – Belçika, 2689/65, 17.01.1970 tarihli karar, prg. 31 (Kararın Türkçe
çevirisi için bkz. Osman Doğru, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları, 1.
Basım, Legal Yayıncılık, C. 1, İstanbul, 2004, s. 67).
91
Çetin Aşçıoğlu, Doğru ve Güvenli Yargı Özlemi ve Yeniden Yapılanma, Sözkesen
Matbaacılık, Ankara, 2010, s. 8.
92
Özdemir Özok, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Adli Yargı Sempozyumu,
TBB YönetimKurulu Çalışma Raporu, 21-22 Mayıs 2005, 28. Olağan Genel Kurulu,
Antalya, TBB Yayınları: 82 s. 248.
93
Akman.