125

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin İnsan Hakları ve Terörle Mücadele Hakkındaki ...

Sözleşmenin 15’inci maddesinin birinci fıkrasındaki düzenleme

işkence yasağının mutlaklığını ortaya koymaktadır.

Sözleşmenin

en belirleyici uygulayıcısı ve yorumlayıcısı olan AİHM’de işkence ya-

sağı ile ilgili verdiği kararda bu yasağın çiğnenmesine hiçbir koşul-

da hiç bir şeyin mazeret olmayacağını belirterek bu yasağın mutlak-

lığını uygulamalı olarak ortaya koymuştur. Mahkeme bir kararında

“AİHM, devletlerin modern çağda, halkı terörün şiddetinden koruma

konusunda karşılaştığı muazzam zorlukların bilincindedir. Ancak bu

koşullar altında bile, AİHS, mağdurun davranışları ne olursa olsun, iş-

kence ve insanlık dışı ya da küçültücü muamele ya da cezaları mutlak

surette yasaklar” demiştir.

İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Mua-

mele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin 1’inci mad-

desinde

işkence;

“bir şahsa veya bir üçüncü şahsa, bu şahsın veya

üçüncü şahsın işlediği veya işlediğinden şüphe edilen bir fiil sebebiyle,

cezalandırmak amacıyla, bilgi veya itiraf elde etmek için veya ayırım

gözeten herhangi bir sebep dolayısıyla bir kamu görevlisinin veya bu

sıfatla hareket eden bir başka şahsın teşviki veya rızası veya muvafa-

katiyle uygulanan fiziki veya manevî ağır acı veya ızdırap veren bir fiil

anlamına gelir. Bu yalnızca yasal müeyyidelerin uygulanmasından

doğan, tabiatında olan veya arızi olarak husule gelen acı ve ızdırabı

içermez.” şeklinde tanımlanmıştır.

İşkence ve kötü muamele konusunda iyi bir geçmişe sahip olma-

yan Türkiye, 21’inci yüzyıldan itibaren

“işkenceye sıfır tolerans”

pa-

rolasıyla hareket ederek işkenceye karşı sert ve ağır yaptırımlar içeren

düzenlemeler yapmış, Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi (AİÖK)’nin

önemle üzerinde durduğu bu hususta uluslararası standartlara ulaş-

mak için bu güne kadar yoğun çaba göstermiş ve bu alanda önemli

gelişmeler kaydetmiştir.

15.11.1996 tarihli Chahal-Birleşik Krallık davası, Başvuru No.22414/93.

03.10.2001 tarihli 4709 sayılı Kanun’un 15’inci maddesiyle Anayasa’nın 38’inci

maddesine yapılan ekleme ile “Kanuna aykırı olarak elde edilmiş bulgular, delil

olarak kabul edilemez.” hükmü getirilmiştir; 2002 yılında Uluslararası Af Örgütü

Türkiye Şubesi resmi olarak kurulmuştur; BM İşkenceye Karşı Sözleşme Ek

İhtiyari Protokol Eylül 2005’te imzalanmış, 27 Eylül 2011 itibarıyla Protokol’e taraf

olunmuştur; 4449 sayılı Kanunla mülga 765 sayılı TCK’nın 243’üncü maddesinde

bir kimseye çeşitli sebeplerle işkence eden veya zalimane veya gayri insani veya

haysiyet kırıcı muamelede bulunan kamu görevlilerine sekiz yıla kadar ağır hapis