131

296

Hekimin Hizmetten Çekilme Hakkı

GİRİŞ

“Bir noktada biter bu iş… insanın kendi yaşamı, kendi sorumluluğu işin

içine girince biter… bir yerde bitmeli de… bu görev bir noktada sona ermeli…

yoksa doktorlar için görevin bitmesi diye bir şey olmamalı mı? Üzeri Latince

harflerle yazılı bir diploması var diye o doktor bir Mesih, bir büyücü mü olma-

lı, biri gelip ondan soylu, yardımsever ve iyi bir insan olmasını isterse o doktor

yaşamını ortaya koyup gözünü karartmalı mı? Evet, bir an gelir görev biter,

insanın elinden artık bir şey gelmeyince, evet o zaman…”

Amok Koşucusu’nda bir hekimin vicdanmuhasebesini öyküleştiren

Zweig, bir yandan da okuyucusunun o tartışmalı soruyu cevaplamasını

istiyordu; gerçekten hekimin hizmetten çekilmesi mümkün müydü?

Tarihsel süreç içerisinde hekimlerin öncelikle sınırsız bir hasta

seçme özgürlüğüne sahip olduğu görülmektedir. Örneğin 14. yüzyıl-

dan önce Avrupa’da hekimler, bir hastayı tedavi edip etmeyeceklerine

kendileri karar vermekteydi. Ancak 14. yüzyılın sonundaki veba salgı-

nının yarattığı sosyal kaos, toplumsal beklentiyi hekimlerin hastalara

bakmakla yükümlü oldukları inancına yöneltti.

Daha sonra yaşanan

her bir sağlık felaketi ise toplumun bu inancını perçinledi ve hekimle-

rin hasta bakma yükümlülüğü etik bir anlayışa evirildi.

Bu etik anlayış çerçevesinde ideal olan, hekimlerin riskli, zor veya

elverişsiz bulduğu durumlarda dahi hastaya gerekli tedaviyi uygula-

masıdır. Bunun sebebi hasta-hekim ilişkisinde tarafların çıkarlarının

aynı eksende yer almaması dolayısıyla hastanın çıkarlarının hekimin

çıkarlarına üstün gelmesidir.

Zira ilişkideki edilgen konumu, ilişki-

nin kendi sağlığını konu edinmesi

, bilgi asimetrisi gibi pek çok faktör

hekim karşısında hastanın, ilişkinin zayıf tarafını oluşturmasına yol

açmaktadır.

Stefan Zweig, Amok Koşucusu, 7. Bası, Can Yayınları, (çev. İlknur Özdemir), s.

74-75.

Virginia L. Hood, “Can a Physician Refuse to Help a Patient? American Perspecti-

ve”, Polskie Archiwum Medycyny Wewnetrznej, 2008, 118 (6), s. 368-371, s. 369.

Bernard Lo, Resolving Ethical Dilemmas, 5th Edition, Philadelphia 2013, s. 181;

Edmund D. Pellegrino; “Patient and Physician Autonomy; Conflicting Rights and

Obligations in the Physician-Patient Relationship”,

Journal of Contemporary Health

Law and Policy,

1994, Vol. 10: 47, s. 47-68, s. 58.

Ersoy Erdoğmuş, Hekim Hakları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul

2007, s. 9.