133

328

Ana ve Babanın Çocuğun Malları Üzerindeki Kullanma Hakkı

Kanun koyucunun da aile birliği içerisindeki ilişkileri gözeterek ka-

nunda yer verdiği kullanma hakkı, EMK’ nın

“istifade hakkı”

yan başlığı

altındaki 280. maddesinde

“Ana babanın velayeti, taksirleri hasebiyle, ken-

dilerinden nez olunmadıkça; rüştüne kadar çocuğun emvalinden intifa hakları

vardır.”

şeklinde yer almıştır. Eski kanun zamanında kanun koyucunun

madde yan başlığında

“istifade hakkı”

, madde metninde ise

“intifa hakkı”

terimlerini tercih etmesi doktrinde hakkın niteliğine ilişkin tartışmala-

ra yol açmıştır. Bu tartışmalara göre bazı yazarlar maddenin metninde

yer alan intifa teriminin mehaz kanunun çevrilmesi esnasında yapılan

bir çeviri hatası olduğunu ve eşya hukukunun benimsediği anlamda

bir intifa hakkının var olmadığını, madde metninde bahsedilen intifa

hakkının ana ve babaya çocuğun malvarlığından yararlanma imkânı

veren, kendine özgü niteliklere sahip olan, aile hukukundan doğan bir

mutlak hak olduğunu belirtmekteydi.

Bazı yazarlar ise bu hakkın bir

intifa hakkı olduğunu ifade ediyordu.

Bu hakkın intifa hakkı olmayıp

istifade hakkı olduğuna ilişkin tartışmalarda istifade ve intifa hakkı-

nın ne olduğuna, arasındaki farklara değinilmiş; maddedeki tutarsızlık

hakkın hukukî niteliğine ilişkin tartışmalara yol açmıştır.

Kemaleddin Birsen, Medeni Hukuk Dersleri, Ahmed Said Matbaası, İstanbul

1959. s. 187; Köprülü/Kaneti, s. 254; Velidedeoğlu, s. 379; Saymen/Elbir, s. 383;

Oğuzman/ Dural, s. 284; Samim Gönensay, Medeni Hukuk C.2 Aile Hukuku, Ar-

kadaş Basımevi, İstanbul 1940. s. 75; Gürsel, s. 984.

Berki, s. 68: “Hakkın intifa hakkı olduğunu aşağıdaki gerekçeler doğrulamaya biz-

ce kâfidir. 1- Metinde intifa hakkı tabiri geçmektedir. Bir maddenin her şeyden ev-

vel metnindeki lafızları nazara alınır, matlablar genellikle metinden dahi sayılmaz.

Kanunun lafzı madde metinlerindeki kelime, ibare ve cümlelerden ibarettir. Böyle

olunca, metni bırakarak matlabdaki kelime ve ibarelerle hükme temayül etmek

Medeni Kanunun 1. maddesindeki hükümle de telif edilemez. 2-Hukukda istifade

hakkı namiyle bir hak yoktur. Ancak istimal hakkı vardır. Matlab ise, istimal ke-

limesini kullanmamıştır. Mülkiyet hakkı, sahibine üç hak verir: kullanma, intifa

ve tasarruf. İntifa hakkı ise, kanunda ve mukavelede aksine sarahat yoksa kul-

lanma ve nemalanma hakkını ifade eder. Yani amiyane ifadesiyle tasarruf hakkı

müstesna olmak üzere mülkiyetin bahşettiği kullanma ve nemalanmadan istifade

yetkisi verir. 3-Çocuk mallarıyla ilgili madde metinlerinin hepsinde intifa kelimesi

geçmektedir. Mesela 280. maddeden başka, 282, 286, 288 inci madde metinlerin-

de istifade hakkından değil, hep intifa hakkından bahsolunmuştur. Şu halde 280.

maddenin matlabı yanlış yazılmıştır, intifa şeklinde anlaşılmak lazımdır. 4- Niha-

yet, ana babanın mesuliyetinden bahseden 288. madde ana babanın intifa hakkı

sahibi gibi mesul olacağını açıkça ifade ediyor. Şu halde, ana babanın çocuk malları

üzerindeki hakkının mahiyeti intifa hakkıdır; öyle olmasa idi intifa hakkı sahibi

gibi mesuliyetleri cihetine gidilemezdi. Verilen bu dört delilin 280. Madde matla-

bındaki istifade kelimesinin yersiz olduğunu teyide kâfi geleceği kanaatindeyiz.”

Birsen, s. 187: “Bu iki nevi hak arasındaki başlıca farklar belirtilmek istenirse de-

nilebilir ki: 1-buradaki istifade hakkı çocuğun genel olarak bütün mallarına şamil-