134

220

Vergi Affından Yararlanan Mükellef için Mütalaa Geri Alınabilir mi?

“Suç işleyen bir kimsenin takip edilerek ya da cezalandırılarak top-

lumsal gücün kullanılmasından, adalet ya da genel yarar düşüncesi

ile tamamen veya kısmen vazgeçilmesi” af kavramının içeriğini belir-

leyen ifadedir.

Af, anayasa ve ceza hukuku alanlarında teorisini bulan ve pozitif

düzenlemeler itibariyle kaynak ve kapsamını bu hukuk alanlarındaki

mevzuatlarda belirginleştiren bir kurumdur. Bu doğrultuda af kayna-

ğını anayasalardan alırken, affın teknik yönleri ceza kanunlarında şe-

killenmektedir. Böylece af, bazen kamu davasını düşüren, kesinleşmiş

bir ceza mahkûmiyetini bütün kanuni sonuçlarıyla birlikte ortadan

kaldıran bazen de kesinleşmiş bir cezanın kısmen veya tamamen infa-

zını önleyen veya başka bir cezaya dönüştüren yasama veya yürütme

organına ait bir kamu hukuku işlemi olarak bilinmektedir.

Türk Hukuk Tarihi incelendiğinde kul hakkına ilişkin suçlarda af

yetkisinin mağdura, Allah hakkına ilişkin suçlarda af yetkisinin, kadı

veya padişaha ait olduğu Osmanlı döneminde, afla ilgili ilk yazılı dü-

zenlemenin 1858 Ceza Kanunname-i Hümayunu’nda yapıldığı ve bu

düzenlemeyle af yetkisinin padişaha verildiği görülebilmektedir. 1876

Anayasası’nın ilk şeklinde bu yapı korunmuş, 1909 tarihinde yapılan

değişiklikle özel af yetkisi padişahın elinde bırakılarak, genel af yetkisi

meclisin onay şartına bağlanmıştır.

1921 Anayasası’nda affa ilişkin herhangi bir hüküm yer almamış,

1924 Anayasası’nda ise genel af, özel af, takibat ve cezanın tecili olmak

üzere üç ayrı kurum düzenlenmiştir. Bu üç yetki meclise verilerek,

Cumhurbaşkanı’na hastalık, yaşlılık gibi sebeplerle özel af çıkartma

yetkisi tanınmıştır. 1961 Anayasası’nda genel-özel af şeklindeki ayrım-

la, af yetkisi meclise verilmiş Cumhurbaşkanı’na ise sınırlı bir şekilde

özel af çıkartma yetkisi bırakılmıştır.

Nihat Edizdoğan ve Erhan Gümüş, “Vergi Afları ve Türkiye’de Vergi Aflarının

Değerlendirilmesi”,

Maliye Dergisi

, Ankara 2013, S.164, s.100.

Ayhan Döner, “Cezai ve İdari Yaptırımların Farklılığı Bağlamında TBMM’nin Af

Yetkisi

,” Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,

Erzincan 2008, C.XII, S.3-4,

2008, s.34.

Doğan Soyaslan, “Af”,

Anayasa Yargısı Dergisi

, Ankara 2001, C.18, s.6.

Sibel Can, “Türk Hukukunda Af Kurumu”,

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Dergisi

, Ankara 2016, C.65, S.4, s. 2016, 1294.