TBB Dergisi Özel Sayı

280

Türk Sosyal Güvenlik Hukukunda Annelerin Korunması

“Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü

kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tuta-

rından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve

aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şar-

tıyla ana ve babaya toplam % 25’i oranında; ana ve babanın 65 yaşın üs-

tünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın yukarıdaki şart-

larla toplam % 25’i, oranında aylık bağlanır” şeklinde düzenlenmiştir.

Kendisinden önce ölen birden çok evladından ölüm aylığı alma

hakkına sahip olan analara bu aylıklardan en yüksek iki aylıktan çok

olanın tamamı düşük olanının yarısı ana, baba aylığı olarak ödenir

(SSGSSK m.4/a, 4). Baba sağ ise %25’lik payı anne ile baba eşit olarak

paylaşırlar.

Kanun koyucu yaptığı yerinde bir düzenleme ile 65 yaşını doldur-

muş ve muhtaç olması halinde ana ve babalara ölüm aylığından pay

kalmamış olsa da yine aylık bağlanabileceğini hükme bağlamıştır. Bu

düzenleme ileri yaşlara gelmiş evlatları ölmüş annelere sosyal güven-

lik sağlanması bakımından çok önemli bir yeniliktir.

e. Eşe Aylık Bağlanması

Annelerin korunması bakımından sosyal sigorta sisteminde bir

başka düzenleme annelere ölen kocalarından aylık bağlanması şek-

linde yapılmıştır. Buna göre annenin kocası ölüm sigortasından aylık

bağlanma şartlarını sağlamış iken ölmüş ise bağlanacak ölüm aylığı-

nın %50’si çocuklu dul anneye bağlanır. Annenin yabancı bir mevzuat

kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya

aylık bağlanmamış olması halinde çocuksuz dul anneye ise %75 ora-

nında ölüm aylığı bağlanır. Çocukları aylıktan düşmüş anneler bu an-

lamda çocuksuz dul anne olarak işlem görürler.

Eşi ölen ve yeniden evlendiği eşini ya da eşlerini de kaybeden an-

nelere ölen birden çok kocasından da aylığa hak kazanması durumun-

da bu hak kazandığı aylıklardan seçtikleri en yüksek olan aylık dul

aylığı olarak bağlanır (SSGSSK m. 54/a, 7).

Hemen ifade edelim ki eşinden ve ana babasından aylığa hak ka-

zanan anne bu aylıklardan yalnızca seçeceği birisini alabilir (SSGSSK

m. 34/a, 5).

Bu konu sosyal güvenlik hukukunda ölüm sigortası ve sosyal sigortada hakların

çakışması başlıkları altında incelenir.