20 / 465
TBB Dergisi 2011 (97)
İbrahim AŞIK
19
medir. Dolayısıyla Borçlar Kanunu’nun sözleşmeyle ilgili hükümle-
ri yetki sözleşmesi için de uygulanacaktır
28
. Postacıoğlu, bu görüşün
haklılığını belirtmekte ve yetki sözleşmelerinin borçlar hukukuna
dâhil ve borçlar hukuku hükümlerine tâbi olduğunu kabul etmekte-
dir
29
. Bir diğer görüşe göre, yetki sözleşmesi geçerliliği bakımından bir
usûl hukuku işlemi olmakla birlikte, hukukî niteliği bakımından ise
maddî hukuk sözleşmesidir
30
.
Diğer görüş ise yetki sözleşmesini usûlî bir işlem olarak kabul et-
mektedir. Buna göre yetki sözleşmeleri, kuruluşu, geçerliliği, hüküm
ve sonuçları bakımından usûlî bir işlemdir. İster ayrı bir sözleşme ola-
rak yapılsın isterse maddî hukuk ilişkisini düzenleyen sözleşmede bir
yetki şartı olarak yer alsın fark etmez. Çünkü yetki sözleşmesinde ta-
raflar arasındaki maddî hukuk ilişkisine etkisi olan, onu değiştiren bir
husus söz konusu değildir. Bu nedenle yetki sözleşmesi, kuruluşu ve
sonuçları bakımından usûl hukuku hükümlerine tâbi olan
31
, usûl hu-
kuku alanında geçerli olan usûl hukuku muameleleridir
32
.
Yetki sözleşmesiyle aslında yetkisiz olan bir mahkeme, yetkili hale
getirilmektedir. Bu nedenle sözleşmenin geçerliliğini ve etkilerini usûl
hukuku kuralları belirler. Ancak Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda
sözleşmenin şekli dışında sözleşmenin kuruluşuna ilişkin bir düzenle-
me getirilmemiştir. Bu nedenle bünyesine aykırı düşmediği müddetçe
maddî hukuk kuralları, kanunlar ihtilafı kurallarıyla birlikte uygula-
nabilecektir
33
. Yetki sözleşmesi maddî hukuka ilişkin bir hukukî so-
nuca yönelmemektedir. Yetki sözleşmesinin dava dışında ve davadan
bağımsız olarak anlam ifade edebilen bir hukukî etkiye yönelmiş ol-
maması belirleyicidir. Yetki sözleşmesiyle sürece ilişkin münhasır bir
başarıya (bir mahkemenin yetkili kılınması veya yetkisinin ortadan
kaldırılması) ulaşılmak istenmektedir. Sözleşme, taraflar için belli bir
28
Üstündağ, Saim, Medeni Usul Hukukunda Salahiyet Anlaşmaları, Makaleler,
İçtihat Tahlilleri ve Çeviriler, Ankara 2010, s.16.
29
Postacıoğlu, s.160 dn.13.
30
Bilge/Önen, s.201.
31
Kalpsüz, Turgut, Salahiyet Mukavelesi,
Jurisdictio Kazai İçtihatlar
1956/1, s.79.
32
Kuru, C:I, s.555; Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s.128; Anaral, s.120-121; Kuru/
Arslan/Yılmaz, s.158; Alangoya, Yavuz/Yıldırım, Kamil/Deren-Yıldırım, Nevhis,
Medeni Usul Hukuku Esasları, İstanbul 2009, s.106; Karslı, Abdurrahim, Medeni
Usul Hukukunda Usuli İşlemler, İstanbul 2001, s.237; Bolayır, Nur, Medeni Usul
Hukukunda Yetki Sözleşmeleri, İstanbul 2009, s.47.
33
Rosenberg/Schwab/Gottwald, s.183.