26 / 465
TBB Dergisi 2011 (97)
İbrahim AŞIK
25
alanı dışına taşıması ya da ikametgâhının yahut mutat meskeninin
dava açılması anında belli olmaması (ZPO § 38/III/2)
57
hallerinde
diğer kişiler için de yetki sözleşmesi yapılmasına izin verilmiştir
58
.
Bu durumda gerek gerçek kişiler gerekse tüzel kişiler tacir ya da
kamu tüzel kişisi olup olmadığına bakılmaksızın yetki sözleşmesi
yapabilirler
59
.
Alman hukukunda 38. maddenin birinci fıkrasının tacirler için
özel bir düzenleme getirdiği, ikinci ve üçüncü fıkraların ise bu kişile-
rin dışındaki kişiler için getirilen bir hüküm olması nedeniyle tacirler
veya kamu tüzel kişileri için uygulanmayacağı kabul edilmektedir. Bu
nedenle birinci fıkrada belirtilen kişiler ikinci ve üçüncü fıkralarda ge-
tirilen sınırlamalara tabi olmaksızın yetki sözleşmesi yapabilir
60
.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndaki düzenlemeye göre, tacir
veya kamu tüzel kişileri ticari olmayan, kişisel ilişkilerindeki uyuş-
mazlıklarda da yetki sözleşmesi yapabileceklerdir. Çünkü kanun bu
konuda bir sınırlama getirmemiştir. Örneğin tacir A, tacir B’den kendi
kişisel kullanımı için bir buzdolabı alsa buna ilişkin uyuşmazlıklarda
57
ZPO § 38/III/2’deki birinci durum, davalı tarafın ikametgâhını veya mutat mes-
keni yürürlükteki ZPO’nun geçerlilik alanından çıkararak yurtdışına taşıması hali
için yetki sözleşmelerine izin vermektedir. Burada kanun, karşı tarafın, davayı
yurt dışında sürdürmek zorunda kalmaması hususundaki menfaatini dikkate al-
maktadır. Bu durum diğerlerinin yanında misafir işçilerle olan hukukî işlemler
için düşünülmüştür. İkametgâhın taşınması vb. sözleşmenin yapılmasından son-
ra gerçekleşmelidir. Bundan anlaşılması gereken maddî hukuk sözleşmesi değil,
aksine yetki sözleşmesidir. İlgili tarafların dava açılma anına kadar tekrar federal
cumhuriyete geri dönmeleri halinde, hükmün amacı uyarınca yetki sözleşmesi
geçersizdir. ZPO § 38/III/2’deki ikinci durumda, madde lafzının tam açık olma-
masına rağmen, dava açılma anında davalının ikametgâhının veya mutat meske-
ninin bilinmemesini gerektirmektedir.
58
Ayrıca kapıdan satış işlemleri için ZPO § 29c/III’te özel bir düzenleme yer
almaktadır. Buna göre taraflar 29c birinci fıkradaki yetkiden ayrılarak şu du-
rumlarda yetki sözleşmesi yapabilir: Tüketicinin, sözleşmenin yapılmasından
sonra ikametgâhını ya da mutat meskenini bu kanunun geçerlilik alanı dışına
taşıması veya ikametgâhının ya da mutat meskeninin dava açılması anında belli
olmaması hallerinde. Bir diğer düzenleme Uzaktan Eğitime Katılanın Korunma-
sına İlişkin Kanun’un (Gesetz zum Schutz der Teilnehmer am Fernunterricht)
26.maddesinde yer almaktadır. Bu maddenin ikinci fıkrasının ikinci bendine
göre katılımcı sözleşmenin imzalanmasından sonra ikametgâhını ya da mutat
meskenini bu kanunun geçerlilik alanı dışına taşıması veya ikametgâhının ya da
mutat meskeninin dava açılması anında belli olmaması hallerinde yetki sözleş-
mesi yapılabilecektir.
59
Thomas/Putzo, s.74.
60
Stein/Jonas, s.675.