14 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Doğan ŞENYÜZ
13
gi özellikle mülkiyet hakkıyla çok sıkı ilişki içinde olarak bu hakka
müdahale niteliği taşır. Bu nedenle temel hak ve özgürlükleri ver-
gilendirmeden ayrı düşünmek kolay değildir. Verginin temel hak
ve özgürlüklerle sıkı ilişkisinden dolayı Devlete bu alana müdahale
ederken belirli kurallara uyma yükümlülüğü getirilmiştir. Vergiler
konusunda vergi yükünü değiştiren veya bu sonuca yol açan düzen-
lemeler bakımından yasama organının uymak zorunda olduğu ölçü
veya norm olarak ifade edilen sınırlara Anayasa’nın 73. maddesinde
yer verilmiştir. Bu sınırlamalara yol açan ölçülere anayasa hukuku
bakımından vergileme ilkeleri denmektedir. Bu ilkelerden biri de
Anayasa’da ifadesini
“vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler ka-
nunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır”
şeklinde bulmuş olan kanuni-
lik ilkesidir.
O halde vergi yüküne ilişkin değişiklikler yasama organınca veya
Anayasa ve ilgili kanunlarda belirtilen sınırlar içinde kalmak koşuluy-
la Bakanlar Kurulu’nca yapılabilecektir. Bakanlar Kurulu’nun kendisi-
ne verilen yetkinin kapsamı dışına taşan bir düzenlemeyle vergi yükü
üzerinde oynaması mümkün değildir.
2. Mali Güç (Vergi Adaleti) ve Eşitlik
Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, malî gücüne göre,
vergi ödemekle yükümlüdür (An. m. 73, f.1). Mali gücün Anayasa’da
tanımı bulunmamakla birlikte, genellikle ödeme gücü anlamında
kullanılmış olup, kamu maliyesi yönünden gelir, servet ve harcama-
lar mali gücün göstergeleri olarak kabul edilmiştir. Anayasa’nın amir
hükmü oldukça açıktır, vergi bireyler arasında mali güçlerine göre
dağıtılmalıdır.
Mali güç ölçüsü az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi
alınmasını gerektirmesi nedeniyle aynı zamanda verginin adaletli ve
dengeli dağılımını sağlar. Bu ilkenin ortaya koyduğu husus, mali gücü
(geliri) fazla olanın mali gücü az olana oranla daha fazla vergi ödeme-
sinin sağlanmasıdır. Mali güce göre vergileme herkesin ödeme gücüne
göre vergi yüküne katılması anlamına gelir. Bu ise bizi vergilerle ilgili
düzenlemelerin yükümlülerin ekonomik ve kişisel durumlarını dik-
kate alıp almadığına göre değerlendirme yapmaya ve tüm yükümlüle-
ri vergi yükleri yönünden birlikte değerlendirmeye götürür.