14 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Mahmut GÖKPINAR
13
tüm insanlık tarihi boyunca devam etmiş ve bundan sonra da devam
edecek olan zayıf ile çeşitli yönlerden güçlü olanlar arasındaki savaşın
amacı ve konusu, her zaman için insan hakları, bireyin temel hak ve
özgürlükleri davası olmuştur. Bugün uluslararası toplum ve uluslara-
rası hukukta bireyler haklarıyla var olup bu çerçevede yer almaktadır-
lar.
7
Uluslararası hukuk ağırlıklı olarak uluslararası andlaşmalardan
oluşmakta, bölgesel ve evrensel ölçekteki uluslararası insan hakları
sözleşmeleri de uluslararası hukukun en önemli, en temel parçasıy-
ken
8
diğer taraftan da başta Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Konse-
yi (AK) olmak üzere bölgesel ve uluslararası nitelikteki insan hakları
andlaşmaları (sözleşme), İnsan Hakları Hukuku’nun içeriğini ve kay-
nağını oluşturmaktadır. Bu yönüyle aralarında çift taraflı bir ilişki söz
konusu olmaktadır.
9
Ancak hemen belirtilmelidir ki, insan haklarını
düzenleyen, sağlayan normlar, önce iç-ulusal hukuklarda oluşmuş-
tur.
10
İngiliz, Amerikan ve Fransız Bildirileri ve sonrasında da çağdaş
anayasaların başlangıç bölümünde yer alan temel hak ve özgürlükler,
öncelikle bir ulusal hukuk belgeleridir ve birbirlerinden esinlenmişler,
birbirlerini hemen hemen aynı ifadelerle tekrarlamışlardır. Ama hep-
si sonuçta bir ulusal hukuk eseri, birer ulusal hukuk düzenlemesidir;
başka bir ifadeyle birer iç hukuk normları toplamıdır. Ancak burada
önemli olan konu şudur ki, bu ulusal hukuk normları, uluslararası in-
san hakları normlarını oluşturduktan sonra, bizzat kendileri de mey-
dana getirmiş oldukları bu hukukun etki alanı içine girmişlerdir.
11
1- Tarihsel Bir Kavram Olarak İnsan Hakları
Öğretide, insan haklarını, insanlık tarihi kadar geriye götüren
görüşler
12
de olmakla birlikte bu olgunun, modernitiyle birlikte var
olduğu görüşü daha hakimdir. Buna göre, insan hakları devletin meş-
7
Güliz Aksun Uluç/Ahsen Armağan, “Avrupa İnsan Hak ve Özgürlükleri Huku-
kunda Türkiye’nin Bitmeyen Serüveni”,
YTD
, Sy.22, 1998, s. 1374.
8
M. Emin Zararsız, “Devletin Egemenliği Kavramı ve İnsan Haklarının Korunma-
sı”,
YTD
, Sy.21, 1998, s. 21-23.
9
İlhan Akbulut, “İnsan Hakları”, İHİD, No:719, 1991, s. 1.
10
Bahri Savcı, “İnsan Hakları Üzerine, Uluslararası Alanda, ‘Norm-İlkeler’ ve Türk
İç Hukuku”,
AÜSBFD
, C.XXXV, No:1-4, 1980, s. 9.
11
Ayhan Döner, İnsan Haklarının Uluslararası Alanda Korunması ve Avrupa Siste-
mi, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2003, s. 9.
12
Bu yöndeki görüşler için bkz. Münci Kapani, Kamu Hürriyetleri, Yetkin Yayınları,
7.Baskı, Ankara 1993, s. 17.; Savcı, İnsan Hakları, s. 7.; Döner, s. 9.