Dergi 128

Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Özgürlüğü Bakımından Devletlerin Pozitif Yükümlülüğü

lendiren konularda kısıtlamalara elverişli olmadığını akılda tutmak gerekir

”.

Ayrıca, ifade özgürlüğünde olduğu gibi, toplantı ve gösteri yürü-

yüşü hakları sadece toplumun geneli tarafından savunulan ve kabul

gören düşünce ve fikirleri korumakla yetinmez, toplumun genelini

rahatsız edebilecek, endişelendirecek, hatta şok edecek veya onların

belirli düzeyde tepkilerini çekebilecek bazı fikirleri savunma amacıyla

da toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenlenebilir. Belirtmek gerekir ki

AİHM ifade özgürlüğüyle alakalı kararlarında altını çizdiği ‘çoğulcu-

luk’ kavramının sağlanabildiği ve hem vatandaşların hem de devletin

farklı fikirlere karşı hoşgörü gösterebildiği ölçüde o ülkede “demokra-

siden” söz edilebiliyor olacaktır ve bunların toplantı ve gösteri yürü-

yüşü hakkı alanında da uygulanması gerekmektedir.

Zira toplantı

ve gösteri yürüyüşü hakları sadece çoğunluğun kabul ettiği fikirleri

kapsamaz, özellikle azınlıkta kalan fikirleri garanti altına almaya yö-

nelir.

Barışçıl olarak toplanma özgürlüğü, AİHM tarafından da “demok-

ratik bir toplum bakımından temel bir hak ve ifade özgürlüğü hak-

kında olduğu gibi toplumun temelini oluşturan bir özgürlük” şeklin-

de tanımlanmıştır.

Bu bakış açısıyla devletin protesto gibi toplanma

özgürlüğü kapsamında değerlendirilen hareketleri kolaylaştırıcı veya

zorlaştırıcı tavrı o devletin demokratik olgunluğu açısından da belir-

leyici bir unsur olarak karşımıza çıkar. Gerçekten de toplanma özgür-

lüğünün korunması farklı inanç, yapı ve görüşlere sahip toplulukların

bir arada yaşayabildiği, toleransı yüksek ve çoğulcu toplumların ye-

tişmesine olanak sağlarken demokratik olarak nitelendirilebilecek bir

toplumun da olmazsa olmaz unsurudur.

(b) AİHM İçtihatları Çerçevesinde Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri

Hakkının Değerlendirmesi

Bir eylemin toplantı ve gösteri yürüyüşü sayılması ve dolayısıyla

AİHS 11. Maddesinin kapsamına girebilmesi için hangi şekilde yapıl-

ması gerektiği konusunda AİHM’in kesin kriterler veya şekil şartı or-

AİHM Kararı, Öllinger/Avusturya, 20.06.2006, Başvuru No. 76900/01, §38.

Ziya Çağa Tanyar, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadında Toplantı ve

Gösteri Yürüyüşü Hakkı,

AÜHFD

60(3), 2011, s.600.

Bknz. AİHM Kararı, Barankevich/Rusya, 26.07.2007, Başvuru No. 10519/03.

AİHM Kararı, Djavit An/Türkiye, 20.02.2003, Başvuru No. 20652/92, §56.