106 / 465
TBB Dergisi 2012 (103)
Fatih ÖZKUL
105
hazırlanmıştır. Dolayısıyla Anayasa’nın yapımında toplumun çeşitli
tabakaları, temsilcileri yer almamıştır. Fakat Anayasa halkoyuna su-
nulduğunda ise büyük bir çoğunlukla kabul edilmiştir. Bu durumda
halkoyuna sunularak kabul edilme niteliğinin, meşruiyet sorununu
çözüp çözmediğine değinmek gerekir. Bizce Anayasa’nın halkoyuna
sunularak büyük bir çoğunlukla kabul edilmesi Anayasa’nın hazır-
lanış aşamasındaki meşruiyet problemini ortadan kaldırmayacaktır.
Özellikle iktidar partisi mevcut Anayasa’yı savunacak, muhalefet par-
tileri ise muhalefette kaldıkları sürece cumhurbaşkanına tanıdığı geniş
yetkilerden dolayı Anayasa’yı eleştireceklerdir. Bu durum, muhalefe-
tin halkın bir bölümünü yanına çekebilmesi durumunda siyasi hayat-
ta çalkantılara, hatta toplumsal olaylara sebep olabilir. Tüm kamusal
sistemi cumhurbaşkanının etrafında toplayan, muhalefeti yok sayan,
halkı ise cumhurbaşkanının kanuni liderliğinin kanatları altında kabul
eden bu Anayasa’nın, ABD Anayasası’nın aksine ekonomik, kültürel
ve siyasal değişiklikler ile birlikte yıpranacağı ve meşruiyetini yitirebi-
leceği de göz ardı edilmemelidir. Ayrıca mevcut Anayasa’da kişilerin
temel hak ve hürriyetlerini güvence altına alacak denetimmekanizma-
larının da bulunmaması, zaman içerisinde Anayasa’nın yıpranmasına
yol açabilir.
ABD Anayasası’ndan farklı olarak Azerbaycan Anayasa’sı tam bir
lider anayasasıdır. Yeni Anayasa ancak karizmatik bir lider ile toplum-
sal kabul görmektedir. Aliyev’in çok küçük bir olasılıkla da olsa siya-
set sahnesinde çekilmesinden sonra, cumhurbaşkanının halk karşısın-
daki konumunun ne olacağı şüphe konusu olacaktır. Halk tarafından
seçiliyor olmak, demokratik ilkelere tam olarak uyulduğu anlamına
gelmez. Azerbaycan Anayasası’nın geniş yetkilerle donattığı bir cum-
hurbaşkanlığı makamının bulunduğu bu sistemde, yönetimde ciddi
görüş ayrılıkları ve bu görüş ayrılıklarının yarattığı krizler doğabilir.
Cumhurbaşkanının çıkaracağı fermanlar ile yasal düzenleme yapabil-
me yetkisine sahip olması, anayasal yetkilerini muhalefeti bastırmak
için kullanabilmesi imkânını da beraberinde getirebilir. Böyle bir du-
rumda, cumhurbaşkanının çoğulcu demokrasi anlayışından yana ola-
cağını söylemek fazla iyimserlik olur.
Azerbaycan Anayasası’nın değişmesi çok zordur. Anayasa’nın
değiştirilmesi ancak referandum ile mümkündür. Referandumlardan
beklenen sonuçlar ise halkın politik, kültürel, eğitsel ve ekonomik ge-