101 / 465
Başkanlık Sistemi Üzerine Amerika Birleşik Devletleri ve Azerbaycan Modeli Karşılaştırması
100
3. Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nın Yetkilerindeki Sınırlamalar
Her şeyden önce tüm hükümet sistemlerinin özünde olan büt-
çe ile harcama yapma yetkisi cumhurbaşkanına yasama organı tara-
fından verilir. Yine cumhurbaşkanının anayasa ile belirtilen konularda
yürütme işlemini icra edebilmesi için kanuna ihtiyacı vardır. Ancak
burada Anayasa’nın 109/32. maddesinin cumhurbaşkanına geniş yet-
kiler sunduğunu, cumhurbaşkanının yasama organına ihtiyaç duyma-
dan etkin bir hareket alanına sahip olduğunu belirtmemiz gerekir.
4. Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nın Sorumluluğu
ABD’deki başkanlık sisteminde cumhurbaşkanını görevden uzak-
laştırabilmenin tek yolu azil mekanizmasını işletmektir. Bu yol ise
hem güçtür, hem de uzun işleyen bir sürece ihtiyaç duyar. Azerbaycan
Anayasası’nda ise azil süreci daha da zor hale getirilmiştir. Azerbay-
can Anayasası’nın 107/1. maddesine göre azil süreci Anayasa Mahke-
mesi tarafından başlatılmaktadır.
Budurumda kaçınılmaz olarak, AnayasaMahkemesi’ni siyasal tar-
tışmaların odağı haline getirecektir. Ayrıca, Anayasa Mahkemesi’nde
görevli hâkimlerin görevlerine atanmalarını yasama organına öneren
yine cumhurbaşkanıdır (m.109/II). Meclis cumhurbaşkanının azledil-
mesine ilişkin kararını en az 95 üyenin oyu ile alır. Meclis üye tam
sayısının 125 olduğu dikkate alındığında (m.107/II), azledilme işlemi
için aranan yetersayıya ulaşmak zordur. Anayasa azil sürecinin iki ay
içerisinde tamamlanması gerektiğini belirtmektedir (m.107/III). Cum-
hurbaşkanı hakkındaki iddianın niteliğine göre bu iki aylık sürenin az
olduğu söylenebilir.
IV. YASAMA ORGANININ YETKİLERİ
A. ABD’DE YASAMA ORGANININ (KONGRE’NİN) YETKİLERİ
ABD Anayasası’nın ilk maddesi, federal hükümetin tüm yasama
gücünü, Senato ve Temsilciler Meclisi adı ile anılan iki meclise ayrılmış
olan Kongre’ye vermiştir. Senato her eyaletin ikişer üyesinden oluşur
ve 100 üyesi vardır. Temsilciler Meclisi ise nüfus oranına göre saptanır
ve günümüzdeki sayısı 435’tir.