105 / 465
Başkanlık Sistemi Üzerine Amerika Birleşik Devletleri ve Azerbaycan Modeli Karşılaştırması
104
nebilir ve eleştirilebilir olmasıdır.
53
Bugün sivil toplum örgütleri, ya-
sama ve yürütme faaliyetleri konusunda bazen en büyük denetleyici
olabilmekte, kamuoyunu harekete geçirebilmektedir.
54
Şeffaflık aynı
zamanda, toplumun doğru bilgiye sahip olmasına da yol açmaktadır.
SONUÇ
Yukarıda ele alınan hususları göz önüne aldığımızda Azerbaycan
sisteminde bir başbakanın bulunduğunu ve yürütme organının tek ka-
natlı olmadığını görüyoruz. Dolayısıyla, Azerbaycan hükümet sistemi
yürütme organının tek kanatlı olduğu başkanlık sistemi içerisinde gö-
rülmemelidir. Öncelikle biz bazı yazarların aksine, Azerbaycan hükü-
met sisteminin bir başkanlık hükümeti sistemi olarak değil
55
, Shugart
ve Carey’in genel kabul gören ayrımını da göz önünde tutarak, bir çeşit
kendine özgü yarı başkanlık sistemi olarak değerlendirilmesi gerektiği
kanaatindeyiz. Burada, Azerbaycan Anayasası’nın yukarıda belirtilen
ve açıklanan 95. maddesinin 14. bendi üzerinde özellikle durulması
gerekmektedir. Milli Meclis’in görevlerinin düzenlendiği bu maddeye
göre, bakanlar kurulunun parlamentoya karşı sorumlu olduğunu ileri
sürebilir miyiz? Azerbaycan Anayasası’nda güvenoyu mekanizması-
nın olmaması sebebiyle, bu soruya olumlu yanıt verebilmek mümkün
değildir. Bakanlar kurulunun yasama organına karşı sorumlu oldu-
ğunu kabul etsek bile, sistemde bakanlar kurulunu yasama organına
karşı sorumlu tutacak bir mekanizma mevcut değildir. Uygulamada
karışıklığa yol açabilecek olan bu hükmün değiştirilmesi yerinde bir
davranış olacaktır. Yine başbakanın yasama organınca onaylanması
süreci, ancak şekli anlamda bir güvenoyu olarak kabul edilmelidir;
çünkü yasama organı cumhurbaşkanı tarafından üç kez belirlenen
adaya onay vermediği takdirde, cumhurbaşkanı onay olmaksızın baş-
bakanı atayabilmektedir.
Azerbaycan Anayasası’nın yapım süreci ABD Anayasası’nın ya-
pım sürecinden farklıdır. Azerbaycan Anayasası kurucu meclis tara-
fından değil, Aliyev başkanlığında yürüyen bir komisyon tarafından
53
Mustafa Erdoğan, “Türkiye’nin SistemArayışı”,
Siyasal Sistem Tartışmaları,
Tesev
Yayınları 15, İstanbul 2000, s. 92.
54
Münci Kapani,
Kamu Hürriyetleri,
Yetkin Yayınları, Ankara 1993, s. 275-278.
55
Bkz., Gönenç, 1998, s. 207-210.