TBB Dergisi 103. Sayı

6328 Sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu Çerçevesinde Kamu Başdenetçisine İlişkin ...

Bu çalışmanın konusu; kamu denetçiliği müessesesinin tamamının

incelenmesi olmayıp; sadece kamu başdenetçisi ile ilgili “yaş şartı” dır.

Çalışmamızın amacı ise 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu

Kanunu’nda

asgarî yaşa ilişkin düzenleme bulunmakla birlikte; azamî

yaşa ilişkin bir sınırlandırmanın bulunmadığının ve bunun kanunko-

yucu tarafından bilinçli olarak düzenlendiği kanaatinin Kanunun ge-

nel amacıyla uyumlu olduğu hususunun tartışılması ve bu konuda

açıklamalar getirilmesidir.

Bu nedenle, kamu denetçiliği müessesesinin tarihçesi, faydaları,

görevleri ve Türkiye bakımından gereklilik sebepleri üzerinde durul-

mayacaktır.

Bununla birlikte kamu başdenetçisine ilişkin yaş şartının gerek-

çelerini açıklayabilmek bakımından kamu denetçiliğinin Türk hukuk

sistemi içindeki yerini de belirlemek gerekmektedir.

Bir hukuk devletinde idarenin her türlü eylem ve işlemi denetime

tâbidir. Bilindiği gibi idarenin denetlenmesi yargı yoluyla denetim ve

yargı dışı denetim olmak üzere ikiye ayrılır. İdarenin yargı yoluyla

denetimini ülkemizde idare ve vergi mahkemeleri, bölge idare mahke-

meleri, Danıştay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ve sınırlı olarak da

adalet mahkemeleri yapmaktadırlar.

İdarenin yargı dışındaki denetiminde ilk olarak hiyerarşik dene-

tim ve idarî vesayet denetiminden oluşan idarî denetim gösterilebilir.

Ayrıca, parlâmento denetimi ise soru, meclis araştırması, genel görüş-

me, meclis soruşturması, gensoru ile Dilekçe Komisyonu vasıtasıyla

yapılan siyasî denetimdir. Diğerleri basın yayın organları ve meslek

kuruluşlarının yaptığı kamuoyu denetimi ile özel bir denetim şekli

olan Devlet Denetleme Kurulu ve Sayıştay’ın denetimleridir.

Ombudsmanı Türk hukuk sistemine henüz girmeye başlayan yar-

gı öncesi çözüm usûlleri (müzakere, uzlaştırıcılık, arabuluculuk gibi)

ile birlikte yargı dışı denetim içinde değerlendirebiliriz. Buna göre

rumlarının gücünü kullanarak, halkın özgürlük ve haklarını savunan bir kurum-

dur. Ayrıntılı bilgi için bkz. Kemal Özden, “Türkiye İçin Ombudsman Modeli”,

TBMM Avrupa Birliği Uyum Komisyonunun 2006 tarihli talebi üzerine hazırla-

nan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu Tasarısı İle İlgili Görüş.

RG., 29.06.2012, 28338.