327 / 441
Yerelden Evrensele Mütevazı Bir Türk Katkısı
326
kendisidir. Öz be öz Türk menşeli olan Yoğurt uluslar arası literatüre
tam Türkçesiyle geçmiş, evrenselleşmiştir. Dünyanın neresine giderse-
niz gidinizi herkes buna Yoğurd demektedir.
Hukuk alanında da bu husus arz olunduğu gibidir.
Misal kabilinden sayılacak olursa;
1) ‘
Nullum crimen sine lege’
(suçta kanunilik; kanunda tanımlan-
mayan / suç olarak sayılmayan hiçbir eylem suç olarak kabul edilemez.)
2) ‘
Nulla poena sine lege’
(Cezada yasallık; kanunda cezaya bağ-
lanmamış / açıkça cezalandırılacağı belirtilmeyen hiçbir eylemden do-
layı hiç bir kişiye ceza verilemez.)
3) 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 23. Maddesi; “Genel işlem
koşullarında yer alan bir hüküm, açık ve anlaşılır değilse veya birden
çok anlama geliyorsa, düzenleyenin aleyhine ve karşı tarafın lehine
yorumlanır.” denilmektedir.
Bu maddenin yer aldığı Kanun Tasarısının Resmi GEREKÇESİN-
DE; “Roma hukukundan gelen
‘in dubio contra stipulatorem’
(Sözleş-
me, şüphe halinde düzenleyen aleyhine yorumlanır) genel ilkesinden
de aynı sonuç çıkmaktadır.” denilmektedir.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 11/01/2011 tarihinde kabul
edildiği, tabir-i diğerle 2011 model olduğu kabul edilirse Roma Hu-
kukunun Kadim İlkelerinin elan / halen ve de Türk Yargısında canlı
tutulduğu, temel parametre olarak kabul edildiğine dair,
4) İngiltere’de 1215 yılında kabul edilen Büyük Özgürlükler
Layihası’nın (
Magna Carta Libertatum
) 40. Maddesi de uzun süredir
ve bugün evrenseldir.
‘To no one will we sell, to no one will we refu-
se or delay, right or justice.’
Türkçe karşılığı; “
Kimseye satmayacağımız, reddetmeyeceğimiz
veya geciktirmeyeceğimiz şeyler; hak ve adalettir.)
şeklindeki,
İlkeleri sayılabilir.
Bugün bizler hukukta halen hafif kusuru; Culpa Lata, ağır kusuru
da; Culpa Levis tanımlarıyla (Latincesiyle) bilir ve kullanırız.
Anılan ilk üç evrensel kriter Kadim Roma İmparatorluğundan
ve dördüncüsü de 13. yüzyıl İngiltere’sinden kalan orijinal Hukukî