14 / 505
TBB Dergisi 2013 (105)
Mustafa T. YÜCEL
13
Ceza adaleti mekanizmasında yargılama, önemli bir evre oluştur-
makta; “gerçeği garanti etme yeterliliği” vaat etmekte ve bunu sağ-
layan hukuka uygun hüküm verilmesi gerekmektedir. Önemli olan
yöntemin güvenilir ve adil olduğunun (veya kullanılan diğer yöntem-
lerden daha kötü olmadığını) yeterince gösteren bilginin kamuoyunda
yer etmesidir. Tarafların aktif veya pasif olmasına bakılmaksızın mah-
keme “hakikati belirleme” için gerekli tüm kanıtları toplamaktan so-
rumludur. Bu süreçte,
insan onurunun
korunması merkezi bir konum-
dadır. Ayni derecede önemli olan bir konuda, ceza adaleti sistemine
ait her özel niteliğin şu iki yönlü soru ile irdelenmesidir: Hangi işleve
hizmet için var olduğudur? Ve bu işlev yeterince yerine getiriliyor mu?
Hâkim, önüne gelen davada olguların gerçekten gerçekleşip ger-
çekleşmediğini veya doğru olup olmadığını, elde edilen kanıtlar top-
lamından oluşan “makul bir hikayeye” bağlı olarak karara varacaktır.
Hikaye yeteri kadar makul ise, gerçek olduğu kabul edilebilir. Doğ-
ruluk gerçekten doğmaktadır. Yalnız bu süreçte “olgu kuşkuculuğu”
görüşünün açıkça sergilediği üzere, olgular hakkındaki tüm bilgile-
rimizin yargı sürecinde kategorik ithamlara dayanak olacak nitelikte
olmadığı; kendi saiklerini tam olarak anlayamayan insanların başka-
larını harekete geçiren duygu ve yoksunlukları nasıl anlayabilecekleri
göz ardı edilmemelidir (
In dubio pro reo
). Yalnız “
doğruluk o kadar büyük
bir şeydir ki, bizi kendisine ulaştıracak olan hiçbir şeyi önemsemezlik etmeme-
liyiz” (Montaigne:207).
Ceza Adaletinin Etkinliği
1. Daha iyi bir ceza adaleti sistemi (CAS) nasıl yapılandırılır? Sü-
reçte CAS maliyetini düşürücü ve üretilen adalet derecesini artırıcı
anahtar değişkenler nelerdir?
- Her müdahalenin bedel-yarar analizi (ekonomik metodoloji)
- Kamu davasına seçenekler (diversions)
- Denetimli serbesti ve diğer seçenek yaptırımlar
2. CAS sürecinin suç miktarı ve azaltılması ile ilişkisi ne olmalıdır?
3. Kurumlardaki mahpusların yönetişimi nasıl olmalıdır? Bu soru-
ların temelinde yatan gerçek ise, bir yargı sistemindeki “mit’in ”,
onun operasyonal kodundan ayırt edilmesidir.