304 / 505
TBB Dergisi 2013 (105)
Yusuf Solmaz BALO
303
leştiren çocuklar bakımından karşılığı, suç tarihinde henüz onsekiz
yaşını doldurmamış olan kişilerin “çocuğun yüksek yararı” yaklaşımı
çerçevesinde (ÇHDS m.3 ve ÇKK m.4) özel bir statüye tabi kılınması
gerekliliğidir.
Türkiye’de, çocukların ceza hukuku karşısındaki sorumlulukları
bakımından durumları, üç yaş grubu altında farklı hükümlere bağlan-
mıştır. İlk grup olarak, suç tarihinde 12 yaşını doldurmamış küçüklerin
ceza hukuku karşısında sorumluluğu bulunmamaktadır (TCK m.31)
40
.
Suç tarihinde 12 yaşını doldurmuş olup, henüz 15 yaşını doldurmamış
olan çocukların ceza hukuku karşısındaki sorumluluklarının olup ol-
madığı hususunda Kanun Koyucu kesin kanaat bildirmemiştir. Bun-
lar hakkında yapılacak bir kısım tespitlerin sonucuna bağlanmıştır.
Bunların, üzerlerine atılı fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama
yeteneği (
algılama yeteneği
) ile davranışlarını yönlendirme yeteneği-
nin (
irade yeteneği
) varlığının tespiti durumunda, cezai sorumluluğu
bulunmaktadır. Son grup olan 15 yaşını doldurmuş ancak, 18 yaşını
doldurmamış olanların ceza hukuku karşısında sorumlulukları bulun-
maktadır. Ancak, bunlar hakkında indirimli ceza politikası izlenmiştir.
Ayrıca, sağır ve dilsiz olan çocukların ceza hukuku karşısındaki
sorumluluğunun tespitinde, bu yaş grupları daha yukarıya çekilmiş-
tir. Sağır ve dilsiz çocukların ceza hukuku karşısındaki sorumsuzluk
yaşı 15’dir. 15-18 yaş grubunda bulunan sağır ve dilsizlerin cezai so-
rumluluğunun var olup olmadığı, fiilinin hukuki anlam ve sonuçlarını
algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneğinin tespitine bağlıdır
(TCK m.33). Bu durumda Türk hukukunda, sağır ve dilsiz olup 15-18
yaş grubunda bulunan çocukların ceza hukuku karşısındaki sorumlu-
luğu, sağır ve dilsiz olmayan 13-15 yaş grubunda bulunan çocukların
statüsüyle eşdeğer görülmüştür
41
.
ra-2009, s. 182.
40
Mukayeseli hukukta çocukların ceza hukuku karşısındaki sorumluluk yaşları
hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Artuk, Emin, “Küçüklerin Cezaî Sorumluluğu
ve Suçlu Çocukların Yargılamasında Hâkim Olan İlkeler”, Ankara Barosu Hukuk
Kurultayı-2000, Ankara-2000, s. 216; Balo, Yusuf Solmaz, Teori ve Uygulamada
Çocuk Ceza Hukuku, Gözden geçirilmiş 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara-2005,
s. 11; Aksay, Bekir, Ceza Hukukunda Yaş Küçüklüğü Kusur Yeteneğine ve So-
rumluluğuna Etkisi, Beta Yayınları, İstanbul-1990, s. 20; Ceza Sorumluluğunun
Değerlendirilmesi Rehberi, Unicef, Ankara-2010, s. 1.
41
Yaş gruplandırmaları ve grupların ceza hukuku karşısında farklı statüye tabi tu-
tulmasında etkin unsurun toplumsal kültür olduğu hakkında bkz. Dönmezer,