TBB Dergisi 105. Sayı

TBB Dergisi 2013 (105)

Yusuf Solmaz BALO

311

suç tarihinde 13-15 yaş grubunda bulunan çocuklar, her ne kadar aynı

yaş grubunda yer almakta ise de, algılama ve irade yetenekleri bakı-

mından kesinlikle aynı ölçülere ve olgunluğa sahip değildir. Bu grup

içindeki yaş farklılığının da değerlendirmede göz önünde bulundu-

rulması gereklidir. Bunun belirlenebilmesi için, çocuk hakkında sosyal

inceleme raporunun hazırlanması gerekmektedir (ÇKK m.35)

Öte yandan, çocuğun içinde bulunduğu ekonomik ve sosyal şart-

lar, gördüğü eğitim gibi hususların, işlediği fiile ilişkin kusurun belir-

lenmesinde etkili olduğu inkar edilemez. Öte yandan, işlenen fiil do-

layısıyla kişinin kusurlu kabul edilmemesi halinde dahi, bu fiil, belirli

bir haksızlık ifade etmeye devam etmektedir

. Ancak, buradan kişinin

bedenî, fizikî gelişiminin doğrudan kusurluluk üzerinde etkili olduğu

sonucu da çıkarılmamalıdır

Buna göre, bir 13-15 yaş grubunda bulunan çocuğun ceza huku-

ku karşısında sorumluluğunun varlığının kabulü için failin tipikliğin

maddi ve manevi unsuru ile hukuka aykırılık unsurunu gerçekleştir-

mesi yeterli değildir. Ayrıca, çocuğun işlemiş olduğu bu fiilden dolayı

kınanabilmesi de (kusurlu olması) gerekmektedir. Bu anlamda kusur

yeteneği, kişinin işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama

rasına, dosyanın mahalline gönderilmesi bakamından Yargıtay C.Başsavcılığına

tevdiine, 12.05.2008 gününde oybirliği ile karar verildi.(Yargıtay 8.CD. 12.05.2008

günlü, 2008/1040-5417).

Sosyal inceleme raporlarında yapılan incelemenin özelliğine ve verilen görevin

niteliğine göre hakkında inceleme yapılması talep edilen çocuğun; doğumundan

başlayarak geçirdiği gelişim aşamaları, fiziksel, zihinsel, duygusal, sosyal ve mo-

ral gelişim özellikleri, ailesinin toplumsal, ekonomik ve kültürel durumu, aile

bireyleri arasındaki ilişki, okul ve iş ortamı ile boş zamanlarını değerlendirdiği

çevre, içinde bulunduğu hukukî durum ve adlî mercilerin müdahalelerini gerek-

tiren olaylar, inceleme sırasında uzmanlar tarafından tespit edilen davranışları,

suçluluklarına ve topluma uyumsuzluklarına veya korunmaya muhtaç olmaları-

na neden olan etkenler hakkında bilgilerine yer verilir. Raporda ayrıca, çocuğun

fiziksel, psikolojik ve sosyal yönden incelenmesi sırasında elde edilen ve olayın

açıklanması bakımından önemli görülen bilgiler, çocuk hakkında koruma tedbir-

lerinden hangisinin yararlı olacağına, tedbirin yanında denetim altına alınmasına

gerek olup olmadığına dair öneriler, çocuk hakkındaki tedbir veya denetim ka-

rarlarının ne kadar süre ile uygulanması gerektiğine ilişkin öneriler ile çocuklar

ve ailelerine uygulanabilecek özel tretman veya psikiyatrik tedavi hususunda

önerilere de yer verilecektir (ÇKK Uygulama Yönetmeliği m.21). Sosyal inceleme

raporlarında yer alması gereken hususlar hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Ceza

Sorumluluğunun Değerlendirilmesi Rehberi, Unicef, Ankara-2010, 47 vd.

Özgenç, Türk Ceza Hukuku, s. 226.

Özgenç, “Kusur Yargısı ve Yaş Küçüklüğü”, s. 263.