TBB Dergisi 107. Sayı

Model İkili Yatırım Anlaşmaları ve Türkiye’nin Model İkili Yatırım Anlaşması Taslağı

168

bu anlaşma kapsamında uyuşmazlık çözüm yollarına tâbi olacağı be-

lirtilmiş; bir de Türkiye’de bulunan taşınmazlar üzerindeki mülkiyet

ve diğer ayni haklara ilişkin uyuşmazlıkların Türk mahkemelerinin

yetkisi dâhilinde olduğu ve bunların tahkime götürülemeyeceği ifade

edilmiştir.

Model anlaşma taslağı’nda hakemlerin yetkilerinin sınırlanması

söz konusu olmadığı gibi, tahkim süreci ve bu sürecin şeffaflığı ko-

nusunda veya hakem kararı ile ilgili bir açıklık da bulunmamaktadır.

Ancak, yerel mahkemelerin yetkisinden söz edilmiş ve uyuşmazlık

çözüm yolları arasında, ülkesinde yatırımın yapıldığı Âkit Tarafın yet-

kili mahkemelerinin de taraflarca seçilebileceği belirtilmiştir. Ayrıca,

yol ayırımı hükmü olarak adlandırılan hükümlerin bir örneğine de

yer verilmiş ve yatırımcının, bu maddede öngörülen uyuşmazlık çö-

züm yollarından birine başvurduğu takdirde, bu seçiminin nihai oldu-

ğu ifade edilmiştir. Böylece, yatırımcı, örneğin devlet mahkemesinde

dava açtığı takdirde artık tahkime başvurma imkânı kalmamaktadır.

Bu tür hükümlerin amacı da, yatırımcının aynı uyuşmazlık için bir-

den fazla uyuşmazlık çözüm yoluna başvurmasının engellenmesidir

Türkiye’nin daha önce taraf olduğu bazı anlaşmalarda da bu tür hü-

kümlere yer verilmiştir

Belirtildiği üzere,model anlaşma taslağı’nınuyuşmazlıkçözümüne

ilişkin hükmü, ağırlıklı olarak geleneksel ikili yatırım anlaşmalarında

yer alan uyuşmazlık çözümüne ilişkin hükümlere paraleldir.

Başlangıç kısmında ve genel istisnalar hükmünde takip edilen güncel

gelişmelerin, uyuşmazlık çözümüne ilişkin hüküm üzerinde etki

etmediği veya böyle bir etkinin tercih edilmediği görülmektedir.

SONUÇ

Son dönemde ikili yatırım anlaşmaları, amaç, bu anlaşmalardan

doğan haklar ve bu hakların takibi açılarından ev sahibi devletlerin

düzenleyici yetkileri lehine bir değişim geçirmektedir. Özellikle bazı

Bkz. Dolzer/Schreuer, s. 216 vd.; Douglas, Z.: The International Law of Invest-

ment Claims, Cambridge 2009, s. 152 vd.

Örneğin Türkiye ile Fransa arasında 15.6.2006 tarihinde imzalanan ikili yatırım

anlaşması m. 8/2’de benzer bir hüküm bulunmaktadır. Anlaşma metni için bkz.

R.G. T. 26.6.2009, S. 27270.