167 / 505
Model İkili Yatırım Anlaşmaları ve Türkiye’nin Model İkili Yatırım Anlaşması Taslağı
166
düzenlemeler yapılmıştır. Özellikle hakemlerin takdir yetkilerini sınır-
layıcı veya bazı konuları hakemlerin yetkisi dışına çıkarmaya ve tah-
kim sürecinde şeffaflığın sağlanmasına yönelik hükümler dikkat çek-
mektedir
65
. Yukarıda görüldüğü üzere, kamulaştırma yasağı ve âdil
ve eşit muamele gibi önemli hükümlerin anlamını açıklama yoluna
gitmek suretiyle bu konularda hakemlerin takdir yetkisi zaten maddî
hükümler kapsamında sınırlanmıştır. Bu hükümlere ilişkin açıklama-
ların ayrıntılı bir ifadeye sahip olması hakemlerin yorum imkânını da-
raltmaktadır
66
.
Ayrıca model anlaşmanın yatırımcı ile ev sahibi devlet arasın-
daki uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin B Bölümü’nde (m. 23-36),
belli bazı konuların anlaşma taraflarınca hakemlerin yetkisi dışına
çıkarılması mümkün kılınmış ve uzlaşma yoluyla çözüme ulaşılma-
sı öngörülmüştür. Örneğin, anlaşmanın yorumlanması ile ilgili veya
anlaşma eklerinin uygulanması ile ilgili sorunlar anlaşma tarafları
arasında uzlaşma suretiyle çözülür ve tarafların bu konulara ilişkin
kararı, hakemleri bağlayıcı nitelik taşır (m. 30/3 ve m. 31). Bunun
gibi, vergilendirme tedbirlerinin kamulaştırma teşkil ettiğine ilişkin
iddiaların öncelikle her iki tarafın yetkili vergi kurumları tarafından
anlaşma yoluyla çözülmesi kabul edilmiştir (m. 21/2). Model anlaş-
ma, bazı uyuşmazlıkların ise tahkim yoluyla çözümü yolunu tama-
men kapatmıştır. Örneğin, “Tarafların Tahkime Gösterdikleri Rıza-
nın Şartları ve Sınırlanması” başlığını taşıyan m. 26 hükmüne göre,
uyuşmazlık çıktıktan sonra üç yıl geçmiş ise, bu uyuşmazlık için tah-
kime başvurulması mümkün değildir. Aynı maddede ev sahibi dev-
let mahkemelerine gidilmesi de teşvik edilmiştir (m. 26/2). Model
anlaşmanın uyuşmazlık çözümüne ilişkin bölümünde dikkat çeken
bir özellik de, tahkim sürecinin şeffaflığı konusunda özel bir hassa-
siyet gösterilmiş olmasıdır. Anlaşmanın “Tahkim Sürecinde Şeffaf-
lık” başlığını taşıyan 29. maddesinde konu ayrıca düzenlenmiştir. Bu
kapsamda örneğin, tahkim alanında genel kabul gören gizlilik esası
bir kenara bırakılarak, duruşmalarda aleniyet kabul edilmiştir (m.
29/2). Uyuşmazlık çözümüne ilişkin bölümde hakemlerin yetkisini
65
Vandevelde,
Model
, s. 310-311.
66
Vandevelde,
Model
, s. 310.