20 / 505
BİR İÇ HUKUK YOLU OLARAK
BİREYSEL BAŞVURU VE ETKİNLİĞİ SORUNU
INDIVIDUAL APPLICATION AS
A DOMESTIC REMEDY AND ITS EFFECTIVENESS
Esra KATIMAN
*
Özet:
Bu makalede, bir iç hukuk yolu olarak Anayasa Mahkemesi’ne
bireysel başvuru yolu ve etkinliği konusu, Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesi’nin içtihatları ışığında, iki temel açı altında incelenmektedir :
bireysel başvuru yolunun, AİHS yönünden tüketilmesi gerekli bir iç
hukuk yolu olup olmadığı ve Anayasa Mahkemesi bireysel basvuru
sürecinde, Sözlesme’nin 6. maddesindeki adil yargılanma güvencelerinin
uygulanabilirligi konusu iç hukuk düzenlemeleri de dikkate alınarak ele
alınmıştır. Bir iç hukuk yolu olarak, bireysel başvuru yolunun “etkin”,
“faydalı” ve “uygun” olması, bir yandan ilgililere uluslararası başvuru
organlarına yönelmeden önce bu yola gitmeleri yükümlülüğünü getirirken
diğer yandan, başta adil yargılanma hakkı olmak üzere, AİHM önündeki
insan hakları ihlâl vakıalarını önleyecektir. Bu durum ise, iç hukukta
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının doğru biçimde anlaşılıp
özümsenmesi ile mümkündür.
Anahtar Sözcükler :
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Anayasa
Mahkemesi, bireysel başvuru yolu, anayasal yol, iç hukuk yolu tüketme
şartı, etkinlik, adil yargılanma hakkı.
Abstract
: The essay evaluates the subject of individual application
before the Constitutional Court and the effectiveness of that recourse, in
the light of the case-law of the European Court of Human Rights, under
two perspectives: It assesses whether the individual application is a
domestic remedy which must be exhausted from the point of view of
the European Court of Human Rights and whether it would be subject
to the protection provided by the right to a fair trial, having regard to
the domestic legislation. The “effectiveness”, “instrumentality” and
“availability” of the individual application as a domestic remedy would
on the one hand impose on those concerned a liability to exhaust that
remedy and on the other, help prevent findings of possible violations of
human rights, in particular the right to a fair trial, by the EuropeanCourt
of Human Rights. This would only be possible by a correct understanding
and application of the judgments of the European Court of Human Rights.
Keywords:
European Court of Human Rights, Constitutional Court,
individual application, constitutional recourse, exhaustion of domestic
remedies, effectiveness, right to a fair trial.
1
*
Avukat, İzmir Barosu, Dr., Gediz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi
hakemli
makaleler / refered articles