345 / 505
Uluslararası İnşaat ve İş Ortaklığı Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıkların ...
344
merkezi Ankara’da bulunan bir TOBB Tahkim Divanı oluşturulmuş-
sa da; adı geçen Divan iş dünyasında aktif bir konuma gelememiştir.
Ayrıca, İstanbul Ticaret Odası Tahkim Mahkemesi, uluslararası tica-
ri uyuşmazlıklarda tahkim hizmeti sunmaktadır. Odanın halihazırda
yürürlükte bulunan “İstanbul Ticaret Odası Tahkim, Uzlaştırma ve
Hakem-Bilirkişilik Yönetmeliği (Kuralları)” 1979 yılında yürürlüğe
girmiştir” (Şanlı, a.g.e.,s.257).
Uluslararası ticari uyuşmazlıkların çözümünde Türk dış ticaret-
çilerinin de sık başvurduğu önemli kurumsal tahkim merkezlerinden
(daimi hakemmahkemelerinden) bazıları aşağıda kısaca incelenmiştir.
a. ICSID Merkezi
“Merkez, Dünya Bankası tarafından 1966’da yürürlüğe konulan
“Devletler ile Diğer Devlet Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuş-
mazlıklarının Halline Dair Anlaşma” ile kurulmuştur. Merkez, ulusla-
rarası yatırım uyuşmazlıklarından doğan tahkim davalarına bakmak-
tadır” (Şanlı, a.g.e.,s.259).
“Çok sayıda devletin taraf olmasına rağmen, ICSID tahkimine na-
diren başvurulmasının bir nedeni, uluslararası karakterli yatırım anlaş-
malarının pek çoğunda taraflarca ICSID dışında bir tahkim sisteminin
öngörülmüş olmasıdır. Bu nedenle, ICSID’e genel olarak sadece ev sahi-
bi devletin haksız fiil teşkil eden belirli davranışlarından doğan ve uyuş-
mazlığın doğmasından sonraki aşamada da ev sahabi devletin merkezin
yetkisini kabul ettiği olaylarda gidilebilmektedir” (Şanlı, a.g.e.,s.259).
“Son yıllarda devletler arasında aktedilen pek çok ikili ve çok taraf-
lı anlaşmada doğrudan ICSID’in hakemliği kabul edilmiştir. ICSID’e
atıf yapılan ikili ve çok taraflı anlaşmalardan doğan uyuşmazlıkların
hakem sıfatı ile Merkez tarafından çözümlenebilmesi için, uyuşmaz-
lığın vukuundan sonraki safhada ayrıca yatırımcı ile ev sahibi dev-
let arasında özel bir anlaşmanın yapılması gerekmemektedir” (Şanlı,
a.g.e.,s.259).
“ICSID Konvansiyonu’nun 47’inci maddesine göre, Merkez ihti-
yati tedbir kararları verebilir” (Şanlı, a.g.e.,s.259).
“ICSID Kurallarına göre verilen kararlar, ICSID sistemi içinde ke-
sinleştiğinde, taraf devletlerde yerel hukukun cebri icra kuralları çer-
çevesinde doğrudan icra edilebilirler (Şanlı, a.g.e.,s.259).