395 / 505
Polonya Yargı Sistemi Üzerine İzlenimler
394
Anayasa Mahkemesi önüne gelen yasanın tamamı dava konusu
edildiğinde ya da usuli eksiklikler bulunduğunda Yasanın tamamı-
nı iptal edebildiği gibi tek tek Yasanın belirli maddeleri dava konusu
edildiğinde o zaman Yasanın ilgili hükümleri tek tek iptal edilebilmek-
tedir.
Anayasa Mahkemesince verilen iptal kararlarının yürürlüğe gir-
mesi ertelenebilir. Kural olarak, kararlar tebliğ edildiği tarihte yürür-
lüğe girerler. Ancak, Mahkeme sonraki bir tarihi de yürürlük tarihi
olarak belirleyebilir. Erteleneme süresi en fazla 1 yıl olabilir. İptal ka-
rarları çok ciddi ekonomik şartları ve/veya sosyal hayatı etkiliyorsa
bu takdirde Mahkemece erteleme karar verilebilir.
Anayasa Mahkemesince şekil denetimi de yapılabilmektedir. Şekil
denetimine başvuru imkanına bütün hakimler sahiptirler. Bir mahke-
me görüştüğü davada uyguladığı hükmün Anayasa uygunluğu de-
netimini yapabilmektedir. Hakim Anayasa Mahkemesine doğrudan
doğruya hukuki soru yönlendirebilir. Bu durumda Anayasa Mahke-
mesinde duruşma tarihi belirlenir. Anayasa Mahkemesine başvuran
hakim de bu duruşmaya katılır ve hakimin şüpheleri Anayasa Mahke-
mesince giderilir. Polonya’da “Dolaysızlık Kuralı” vardır. Hakim şika-
yet ve sorularının görüşülmesi duruşmalarında yer alabilmektedir. Bu
nedenle davalar uzun sürebilmektedir. Gizli duruşmalar da yapılarak
iptal kararı verilebilmektedir. Duruşma sonrasında genellikle karar
verilmekte olup bir duruşmanın yetmediği durumlarda yeni duruşma
için dava ertelenebilmektedir.
Anayasa Mahkemesine başvuru için bir süre düzenmemiştir.
Cumhurbaşkanı yasayı imzalamadan önce 2 hafta için Anayasa Mah-
kemesine soru sorabilir. Cumhurbaşkanınca Anayasa Mahkemesinin
görüşü doğrultusunda yasayı imzalayıp onaylaması halinde de daha
sonra Yasa hükümleri şikayet yoluyla yeniden Anayasa Mahkemesi
önüne götürülebilir. Ancak kimse bu yolu denememiştir.
Anayasaya göre Anayasa Mahkemesi bütün yasaları denetlemek-
tedir. Anayasa değişiklikleri de bir yasa ile olduğu için bu yasalar da
Anayasa Mahkemesi denetimi altındadır.
Anayasa Mahkemesi her zaman bir karar almakla birlikte bazen
karar dışında sinyalizasyonlar da yapabilmektedir. Resmi yerler Par-